Doğu Akdeniz enerji keşiflerinin bölgeyi jeopolitik ve jeostratejik açıdan değiştirme potansiyeli

Abstract

Afrika, Asya ve Avrupa kıtalarının kavşak noktası olan Doğu Akdeniz bölgesi ilk çağlardan beri önemli göç ve ticaret yollarını bünyesinde ihtiva etmiştir. Doğu Akdeniz, sanayi devrimi sonrasında, dünyanın en zengin enerji rezervlerine sahip Ortadoğu ve Kafkaslara olan coğrafi yakınlığı sebebiyle önemli bir enerji koridoru haline gelmiştir. Uzun zamandır bölgenin kıyı ötesi alanlarında varlığı tartışılan hidrokarbon rezervlerinin varlığının kanıtlanması ise bölgeye enerji merkezi olma potansiyeli kazandırmıştır. Bölge, sahip olduğu nitelikler sebebiyle, keşfedilen rezervlerin çıkarılması ve küresel piyasaya ihraç edilmesi hususlarında çeşitli zorluklarla karşılaşılmasının yanında sağladığı/sağlayacağı avantajlar neticesinde çeşitli fırsatlar barındırmaktadır. Bu doğrultuda çalışmanın amacı bölgede meydana gelen değişimler ışığında hidrokarbon rezervlerinin yarattığı tehdit ve fırsatların belirlenerek, bölge jeopolitiğine olası etkilerinin değerlendirilmesidir. Bu tezde Doğu Akdeniz'in sahip olduğu önem coğrafi, jeolojik ve tarihsel açıdan ele alınmıştır. Bölgenin enerji rezervi keşifleri sonrası kazandığı enerji merkezi olma potansiyeli ise jeopolitik teoriler, güvenlik teorileri ve bölgede yaşanan deniz yetki alanı uyuşmazlıkları kapsamında değerlendirilmiştir. Son olarak belirlenen tehdit ve fırsatlar doğrultusunda, hidrokarbon keşiflerinin bölgeye olası etkileri değerlendirilmiştir. Sonuç olarak, keşfi gerçekleşen hidrokarbon rezervlerinin ticari hale getirilmesinde yaşanan sorunların, ticari ve siyasi bölgesel iş birliği çerçevesinde çözüme ulaştırılabileceği öngörülmüştür. Ancak rezervlerin kısıtlılığının bölgede derinleşmiş olan sorunların çözümünü sağlayabilecek kapasitede olmaması ve uluslararası sistemin çeşitli aktörlerinin çatışan çıkarları, bölgesel istikrarı ve iş birliğini bölgede gerçekleşecek yeni keşiflere bağımlı kılmaktadır.

The Eastern Mediterranean region, which is the intersection point of Africa, Asia and European continent, has included important migration and trade routes since the first ages. Eastern Mediterranean has become an important energy corridor because of its geographical proximity to the Middle East and Caucasus, which has the world's richest energy reserves after the Industrial Revolution. Proving the existance of hydrocarbons reserves which have been discussed in the offshore areas of the region for long time has giiven the region the potential to become an energy hub. Because of the qualifications that the region possesses, there are various opportunities as a result of the advantages that provides or will provide besides various diffuculties encountered in the extrection of the discovered reserves and the exportation to the global market. Purpose of working in this direction is determining the potential threates and opportunities created by hydrocarbons reserves and the possible effects on geopolitics of the region in the light of the changes in the objective region. In this thesis, the significance of the Eastern Mediterranean has been taken into consideration from geopolitical, geological and historical part of view. Potential to become an energy center after the discovery of boiler energy reserves are avaluated whithin geopolitical theories, security theories and maritime jurisdiction disputes. As a result, it is foreseen that the problems of commercializations of the hydrocarbons reserves that are consequently discovered can be solved within the framework of political and commercial regional bussiness associations. But the lack of reserves are not the capacity to resolve the deeping problems in the region and the overlopping interests of the various actors of international system make it dependent o regional stability and business union to be relized the region.