Kurân`da düşünme anlamında kullanılan kelimelerin filolojik tahlili

Abstract

Kur'ân indiriliş amacı itibariyle insanların akıllarını kullanmalarını, düşünmelerini, anlayıp öğüt almalarını hedeflemektedir. Bundan dolayı Kur'ân'da düşünme ifade eden `tedebbür`, `tefekkür`, `tezekkür`, `tefakkuh`, `tefehhüm`, `taakkul`, `teemmül`, `nazar`, `basar`, `rü'yet` ve `i'tibar` lafızları pek çok kez kullanılmaktadır. Bu lafızlar ortak bir eylemi ifade etseler de mana nüansları bakımından farklılık göstermektedirler. Bu lafızların her birinde düşünme eyleminin gerçekleşme şekli ve aşamaları değişmektedir. Çalışmamızda `işin akıbetine bakmak` manasındaki tedebbür lafzı esas alınarak, saydığımız düşünme lafızları arasındaki ince nüansları göstermeye çalıştık. Arap dilinde ve Kur'ân'da bu lafızların hangi kalıplarda kullanıldığını ve nasıl manalar kazandığını araştırdık. Çalışmamız bir giriş, üç bölüm ve bir sonuçtan oluşmaktadır. Giriş bölümünde çalışmamızın konusu, amacı, yöntemi ve kaynaklarına yer verdik. Birinci bölümde tedebbür kavramını inceledik. Bu kavramın Arap dilinde, Kur'ân'da ve hadislerde nasıl kullanıldığını araştırdık. Tedebbür lafzının Kur'ân'daki kullanımlarıyla ilgili müfessirlerin görüşlerine değindik. İkinci bölümde tedebbürle yakın anlamlı olan düşünme lafızlarının Arap dilinde ve Kur'ân'daki mana farklılıklarını inceledik. Üçüncü bölümde ise Kur'ân'da kullanılan düşünme duyuları olarak sadr, kalp, fuâd ve lübb lafızlarını inceledik. Bu lafızlar arasındaki nüansları belirleyip Arap dili ve Kur'ân'daki kullanım şekillerini araştırdık. Sonuç kısmında ise çalışmamızda ulaştığımız neticeleri, bunlarla ilgili birtakım değerlendirmeleri ve önerileri zikrettik.Anahtar Kelimeler: Tedebbür, Tefekkür, Tezekkür, Teakkul, Teemmül.

The Qur'an, by the purpose of its descent, aims that people use their minds, think, understand and take advice. Therefore, the words which give the meaning of thinking in the Qur'an like `tadabbor` (looking to the end or results of the works) `tafakkur` (thinking, contemplating, meditation), `tazakkur` (to talk about a problem or think), `tafakkuh` (the study about the Islamic law that profits from the main sources about religion and world acts, the fully laid down rules), `tafahhum` (to work for deeper understanding), `taakkul` (using your mind to learn useful things), `taammul` (to think more detailed about a problem or issue),`nazar` (to look for purpose of thinking or understanding), `basar` (sight, vision, insight), `ro'yat` (seeing) and `i'tibar` (to take lessons) are being used many times. Although these words express a common action, they differ by the nuances of their meanings. The realization way of the thinking action and its phases, change in each one of these words.In our work we based on `tadabbor` word which means `looking to the end or results of the works` and tried to show the small nuances between the `words of thinking` that we mentioned above. We searched the form of these words and the meanings they gain in Arabic language and the Qur'an.Our work consists of introduction, three parts and conclusion. The topic, purpose, method and sources of our work are included in the introduction part. In the first part we discussed the words of `Tadabbor`. We explored its usage in Arabic language, Qur'an and `Hadith`. We referred to `Mufasser`s (The writer of a commentary on the Qur'an.) opinion about the usage of `Tadabbor` word in the Qur'an. In the second part, we have discussed the meaning differences of `thinking words` in Arabic language and Qur'an that have close meaning to `Tadabbor` word. In the third part, we analyzed `sadr` (chest) , `kalb` (heart) , `fuad` (chest or heart) and lubb (inner, essence) words which used as senses of thinking in the Qur'an. We identified the nuances between these words and studied their usage in Arabic language and the Qur'an. In the conclusion part, we made mention of the results being reached in our study and some assessments and suggestion related.Keywords: Tadabbor, Tafakkur, Tazakkur, Taakkul, Taammul.