0-12 aylık bebeği olan annelerin anne-bebek bakımına ilişkin geleneksel uygulamaları

Abstract

Araştırma, Akşehir ilçe sınırları içindeki Aile Sağlığı Merkezleri'ne kayıtlı 0-12 aylık bebeği olan annelerin, anne-bebek bakımına yönelik geleneksel uygulamalarını saptamak amacıyla retrospektif ve tanımlayıcı olarak yapılmıştır.Araştırmanın evrenini, Akşehir ilçe belediye sınırları içinde bulunan Aile Sağlığı Merkezleri'ne kayıtlı 0-12 aylık bebekleri olan 880 anne, örneklemi ise bu evrenden tabakalı örnekleme yöntemiyle rastgele sayılar tablosu kullanılarak seçilen 286 anne oluşturmuştur. Veriler, 1.12.2010-25.12.2010 tarihleri arasında, araştırmacı tarafından hazırlanan anket formu aracılığı ile annelerle yüz yüze görüşülerek toplanmış ve verilerin değerlendirilmesinde ki-kare önemlilik testi ve tanımlayıcı istatistikler kullanılmıştır.Araştırma kapsamına alınan annelerin %38.4'ünün 26 - 30 yaş grubunda, %50.0'ının ilkokul mezunu, %62.3'ünün gelirinin orta düzeyde olduğu, %37.4'ünün geniş aile yapısı gösterdiği saptanmıştır. Annelerin %92.0'ının anne ve bebek bakımına ilişkin bilgi aldığı, %74.5'inin bu bilgiyi ebe/hemşireden aldığı tespit edilmiştir. Annelerin doğum sonu dönemde anne bakımına yönelik olarak en fazla ?lohusa kadının 40 gün cinsel ilişkiye girmemesi (%99.7), anne sütünün artmasına yönelik (%90.2) ve lohusa kadının kırkının çıkartılması (%79.7)? uygulamalarını yaptığı belirlenmiştir. Annelerin bebek bakımına yönelik yaptıkları geleneksel uygulamalar arasında ise ilk sıralarda bebeği nazardan korumaya ilişkin (%91.3), bebeğin göbeği düştükten sonra (%90.6) ve bebek nazara uğradığında (%89.9) yapılan uygulamalar yer almaktadır. Üç ve daha fazla çocuğu olan annelerin (%73.4) ilk besin olarak anne sütü verme oranlarının diğer gruplara göre daha fazla olduğu bulunmuştur. Annelerin aile tipine ve çocuk sayısına göre, yaptıkları uygulamalarda gruplar arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olduğu belirlenmiştir (p<0.05). Buna göre herhangi bir sağlık sorunu olduğunda geleneksel uygulamaya başvuran ve geniş ailede yaşayan annelerin sayısının, çekirdek ailede yaşayanlara göre daha fazla olduğu saptanmıştır.Sonuç olarak araştırmaya katılan annelerin doğum sonu dönemde, anne ve bebek bakımına yönelik bazı geleneksel uygulamaları sürdürdükleri bulunmuştur. Bu sonuçlar doğrultusunda sağlık personelinin özellikle eğitim düzeyi düşük, ekonomik durumu kötü ve geniş ailede yaşayan anneleri geleneksel uygulamalar açısından dikkatle ele alması önerilmektedir.Anahtar kelimeler: Anne-bebek bakımı, geleneksel uygulamalar, hemşirelik

ABSTRACTThe research was retrospectively and descriptively made in order to determine the traditional mother-baby care practices of the mothers who had babies aged 0-12 months and were registered at Family Health Centers located in Aksehir County.The population of the research was consisted of 880 mothers who had babies aged 0-12 months and were registered at Family Health Centers located in Akşehir County. The sample of the research was consisted of 286 mothers selected using stratified sampling method through random number table. The data were gathered using face to face interview method using a questionnaire form designed by the researcher between the 1st of December 2010 and the 25th of December 2010 and chi-square significance test and descriptive statistics were used for data evaluation.It was learnt that 38.4% of the participant mothers belonged to 26-30 age group, 50.0% had primary school degree, 62.3% had medium income and 37.4% had extended family. 92.0% of the mothers had information about mother and baby care and 74.5% had the information from midwives/nurses. It was noted that about mother care, women applied the practices of ?keeping away from having sexual relation for 40 days (99.7%)?, practices ?to increase breast milk (90.2%)? and ?spent 40 days being puerperant (79.7%)? during the post partum period. General traditional practices performed by the mothers about baby care were the practices performed against evil eye (91.3%), the practices performed after the umbilicial cord dropped off (90.6%) and the practices performed when the baby was touched by evil eye (89.9%). The rate that mothers with three and more children (73.4%) gave breast milk as the first nourishment was higher than other groups. It was noted that there was statistically significant differences between the families in terms of practices performed according to family type and child number (p<0.05). Accordingly, when there was a health problem, the number of the mothers who lived in the extended family and performed traditional practices was higher compared to those living in the nuclear family.As a result, it was found out that the participant mothers continued some traditional practices about mother and baby care during the post partum period. In light of these findings, it is recommended that health personnel should carefully deal with the mothers who have lower educational status, poor economical status and live in the extended families in terms of traditional practices.Key words: Mother-baby care, traditional practices, nursing