Kemoterapi alan hastalarda uyku hijyeni eğitimi ve refleksolojinin uyku kalitesine ve yorgunluğa etkisi

Abstract

Amaç: Bu araştırma, kemoterapi alan hastalarda uyku hijyeni eğitimi ve refleksolojinin uyku kalitesine ve yorgunluğa etkisini belirlemek amacıyla planlanmıştır.Materyal ve Metot: Bu araştırma ön test- son test kontrol gruplu deneme modeli olarak yapılmıştır. Araştırmanın evrenini, Diyarbakır Dicle Üniversitesi Onkoloji Hastanesi ayaktan kemoterapi ünitesinde tedavi gören ve il merkezinde oturan 726 yetişkin hasta oluşturmuştur. Araştırmanın örneklemini ise yapılan güç analizi ile belirlenen Pitssburgh Uyku Kalitesi İndeksi'den 5 ve üstü puan alan, basit rastgele örnekleme yöntemiyle seçilen 84 deney, 83 kontrol grubundan olmak üzere toplam 167 hasta oluşturmuştur. Araştırma verileri Kasım 2016 - Haziran 2017 tarihleri arasında toplanmış, veri toplama araçları olarak Tanıtıcı Bilgi Formu, Pitssburgh Uyku Kalitesi İndeksi ve Yorgunluk Şiddet Ölçeği kullanılmıştır. Araştırmacı tarafından deney grubu hastalara 2 hafta arayla tekrarlı olarak 3 kez uyku hijyeni eğitimi verilmiş ve her hafta 2 seans olmak üzere toplam 16 seans refleksoloji uygulaması yapılmıştır. Kontrol grubu hastalara herhangi bir girişim uygulanmamıştır.Bulgular: Pitssburgh Uyku Kalitesi İndeksi son test toplam puan ortalamaları deney grubunun 5.5±2.1, kontrol grubunun ise13±2.4,Yorgunluk Şiddet Ölçeği son test toplam puan ortalamaları deney grubunun 22.6±1.9, kontrol grubunun ise41.0±4.2 olduğu saptanmıştır. Gruplar arasında puan ortalamaları farkının istatistiksel olarak önemli olduğu saptanmıştır (p=0.000).Sonuç: Pitssburgh Uyku Kalitesi İndeksi ve Yorgunluk Şiddet Ölçeği'nden aldıkları puan ortalamalarının azaldığı kemoterapi alan hastalarda uyku hijyeni eğitimi ve refleksoloji uygulaması sonrası uyku kalitesinin arttığı ve yorgunluğun azaldığı saptanmıştır. Kemoterapi alan hastalarda uykusuzluk ve yorgunluk sorunları ile baş etmede hemşireler tarafından uyku hijyeni eğitimi ve refleksoloji uygulamasının kullanılması önerilebilir.Anahtar Kelimeler: Hemşire, Kemoterapi, Pitssburgh Uyku Kalitesi İndeksi, Refleksoloji, Uyku Hijyeni Eğitimi, Yorgunluk Şiddet Ölçeği

Aim: This study was conducted planned to determine the effects of sleep hygiene education and reflexology on sleep quality and fatigue in patients receiving chemotherapy.Material and Method: This study was conducted as an experimental study with pretest-posttest control group. The universe of the stusy consisted of 726 adult patients who were treated in the daily chemotherapy unit of Diyarbakir Dicle University Oncology Hospital and who lived in the city center. The sample of the study consisted of 167 patients, this number was determined by power analysis. 84 patients in the experimental group and 83 patients in the control group who were selected by simple random sampling method, and who got score of 5 or higher from the Pittsburgh Sleep Quality Index, were included in the study. The data were collected using Introductory Information Form, Pittsburgh Sleep Quality Index and Fatigue Severity Scale as data collection tools between November 2016 and June 2017. The researcher gave three sessions of sleep hygiene education repeatedly to the patients in the experimental group every two weeks, and a total 16 sessions of reflexology applied for 2 sessions each week. No intervention was not applied to the patients in the control group.Results: The means of the scores of the postl test of The Pittsburgh Sleep Quality Index were 5.5±2.1 for the experimental group and 13±2.4 for the control group. The means of the scores of the final test of the Fatigue Severity Scale were 22.6±1.9 for the experimental group and 41.0±4.2 for the control group. The difference between the means of the scores of groups was statistically significant (p=0.000).Conclusion: The patients receiving chemotherapy had a lower mean scores from the Pitssburgh Sleep Quality Index and Fatigue Severity Scale while they had increased sleep quality and decreased fatigue after sleep hygiene education and reflexology. The use of sleep hygiene education and reflexology application by nurses may be suggested to cope with insomnia and fatigue problems in the patients receiving chemotherapyKeyswords: Nurse, Chemotherapy, Pittsburgh Sleep Quality Index, Reflexology, Sleep Hygiene Education, Fatigue Severity Scale