Türk Hukukunda organ ve doku ticareti suçu

Abstract

Ülkeler yasal olmayan yollardan yapılan hukuka aykırı organ nakillerini önlemek için iç hukuklarında çeşitli önlemler almışlardır. Alınan bu önlemlerin temelinde var olan nedenlerden birisi yasa dışı yollardan yapılan organ nakillerinin neden olduğu insan hakları ihlallerini önlemek iken bir diğer neden ise, dünya genelinde önemli bir problem olan organ kıtlığı ve bu kıtlığın neden olduğu organ ticareti suçu ile etkili bir şekilde mücadele edebilmektir. Bu nedenle, pek çok ülke, hukuk dışı yollardan yapılan özellikle de vericiden ona belirli bir maddi bir çıkar sağlamak suretiyle organ temin edilmesini suç olarak kabul edip ceza hukukunda yaptırıma bağlamıştır. Bu ülkelerden birisi de Türkiye olup vericiden maddi bir çıkar karşılığında organ veya doku temin edilmesi Türk Ceza Kanununda organ veya doku ticareti suçu olarak yaptırıma bağlanmıştır. Bu tez çalışmasında; hangi durumlarda yaşayan kişilerden ya da ölülerden organ temininin hukuka uygun olarak kabul edileceği irdelendikten sonra organ veya doku ticareti suçunun sebepleri ve organ veya doku ticareti suçuna ilişkin Türk Ceza Kanununda yer alan hükümler ayrıntılı olarak değerlendirilmeye çalışılacaktır. Çalışmanın tartışma ve sonuç kısmında ise yaşayan kişilerden hukuka aykırı yollardan maddi bir çıkar karşılığında organ veya doku temin edilmesi olarak adlandırılan organ veya doku ticareti suçunun canlı vericiler açısından neden olabileceği insan hakları ihlalleri tartışıldıktan sonra, söz konusu suçla mücadelede etkili olabilecek hukuksal ve toplumsal temelli çeşitli önerileri sunulmaya çalışılacaktır.

Countries take a variety of precautions in their domestic law in order to prevent illegal transplantations. While one reason on which these precautions are based on is to prevent violations of human rights caused by illegal organ transplantations, the other reason is to effectively struggle against organ shortage, a very important problem all over the world and organ trafficking caused by this shortage. For this reason, many countries consider organ and tissue provision which is illegal and is especially carried out for economic advantage of the donor as organ trafficking and they impose sanctions. One of these countries is Turkey, and Turkish Criminal Code stipulates that sanctions are imposed on organ and tissue provision from donors in exchange for economic as crime of organ trafficking. In this thesis study, reasons of organ trafficking and provisions of Turkish Criminal Code about organ trafficking will be elaborated in detail after when organ provision from alive people or dead people is legal is investigated. After organ trafficking which is called as provision of organs from living bodies in exchange for money and in an illegal way is discussed in terms of violations of human rights which may be caused by organ trafficking to the detriment of alive donors in discussion and result parts of the study, a variety of legal and social solutions will be presented so that they can be effective for struggle against this crime.