Siklamende (Cyclamen persicum L.) ışınlanmış polen yöntemiyle parthenogenesis`in in vitro ve histolojik teknikler kullanılarak araştırılması

Abstract

Siklamende klasik yöntemlerle saf hatların geliştirilmesi, bitkinin döllenme biyolojisindeki problemler nedeniyle zaman alıcı ve zordur. In vitro haploidizasyon ve in situ partenogenesis gibi teknikler bu problemleri aşmak için kullanılmaktadır. Bu tez kapsamında, in situ partenogenesis tekniği siklamende ilk defa denenmiş ve farklı ışın dozlarının polen canlılığı, polen çimlenmesi ve ışınlanmış polenlerle tozlama sonrası embriyo oluşumu üzerine etkileri araştırılmıştır. Çiçek tomurcukları, Co-60 kaynağı kullanılarak farklı gama ışın dozları (0, 50, 100, 150, 200, 300, 450 Gy) ile ışınlanmıştır. Tozlamadan sonra 10'ar gün aralıklarla ışınlanmış polenlerle tozlama yapılan çiçek tomurcukları toplanmış ve embriyo kurtarma (ovül kültürü) için uygun embriyo gelişim aşaması, histolojik analizlerle belirlenmiştir. Sonuç olarak, histolojik analizlerde ilk zigot/embriyo oluşumu, tozlanmadan sonra 20. günde belirlenmiştir. Polen canlılık oranları, ışın dozlarından çok az etkilenmiş ve en yüksek polen canlılığı %87, en düşük polem canlılığı ise %82 olarak bulunmuştur. In vitro çimlenme oranları, ışın uygulamalarından önemli düzeyde etkilenmiş ve çimlenme oranı en yüksek %65, en düşük ise %31 olmuştur. Ovül kültüründe en yüksek bitki uyartım oranları ise, sırasıyla %2.66 ve %2.00 oranında, 0 Gy + ½ MS+0.5 mgL-1 Kin ve 100 Gy + ½ MS+0.5 mgL-1 Kin uygulamalarından elde edilmiştir.

Improving new cyclamen purelines via classical methods is time-consuming and quite difficult process due to the problems in plant fertilization biology. In vitro haploidisation and in situ parthenogenesis techniques are used to overcome these problems. In this thesis, in situ parthenogenesis was tested in cyclamen first time and the effects of different irradiation doses on pollen viability, pollen germination and embryo formation after pollination with irradiated pollens were investigated. Flower buds were irradiated with different dosages of gamma light (0, 50, 100, 150, 200, 300, 450 Gy) using Co-60source. The flower buds pollinated with irradiated pollens were collected after pollination and appropriate developmental stages of the embryo for embryo rescue (ovule culture) determined via histological studies. As a result, the first zygote/embryo development was determined on 20th day after pollination. Pollen viability rates were slightly affected by irradiation doses. The highest pollen viability rate was 87%, while the lowest was 82%. In vitro germination rates were significantly affected and the highest germination rate was 65%, while the lowest was 31%. The highest plantlets induction rates in ovule culture were 2.66% and 2.00% obtained from the applications of 0 Gy + ½ MS+0.5 mgL-1 Kin and 100 Gy + ½ MS+0.5 mgL-1 Kin respectively.