Yöneticilerde ahlak ve sosyal etkileşimin eylem koordinasyonuna etkisi: İzmir ilinde bir araştırma

Abstract

Yöneticilerde ahlak dışı davranışlara yönelimin nedenleri bir çok araştırmada ele alınmıştır. Ancak ahlak ve sosyal etkileşime bağlı eylem koordinasyonu boyutunun; bireysel, sosyal, psikolojik, psiko-sosyolojik, bilişsel, davranışsal, toplumsal, evrensel, siyasi, politik, ekonomik, felsefi, dini ve yönetsel etkileri boyutuyla ele alınmadığı görülmüştür. Yönetim ve organizasyon alanında ahlak ve sosyal etkileşim kavramlarının eyleme transferinde taksonomi boyutunda da önemi görülebilecektir. Ayrıca ampirik çalışma ile elde edilmiş veriler analiz edilmiş, bulgular, yorum ve önerileri ile konu başlığı etkilerin, tez kapsamında daha önce ele alınmamış olması da dikkate alındığında, literatüre kazandırılmasının yönetsel alanda psikoloji, sosyal psikoloji, kitle psikolojisi ve dolayısıyla işletme yönetimine psiko-sosyal davranışsal ve felsefi boyutlarıyla katkılarının önem taşıyacağı düşünülmektedir. Yöneticilerde ahlak ve sosyal etkileşimin eylem koordinasyonu modellemesinde; etkisini tespit etmek temel amaçlanımdır. Buna bağlı olarak yöneticilerde ahlak ve sosyal etkileşime bağlı eylem koordinasyonu: biyolojik anlamda yapısal ve kuramsal aktarıma dönüştürmek, aynı zamanda işlevsel ve rasyonel normatif temellendirmeleri, toplumsal bütünleştiricilik gücü, yetki standartları, güç kullanımı, katılımcı bakış açısı aktarımının, tekniğe ve pratiğe yansıyan temel, işlevsel ve bireysel yönetici yeteneklerinden kaynaklı eylem koordinasyonu sorunsalının da yönetici psikopatolojisi paradigmasında tespit edilmesi alt amaçları oluşturmuştur. Araştırma üç bölümden oluşmaktadır. Birinciiibölümde ahlak; dini, felsefi ve yönetsel boyutta, ikinci bölümde sosyal etkileşim ve eylem koordinasyonu, üçüncü bölümde ise deneysel çalışma yer almaktadır.Araştırmada veri toplama aracı olarak anket yöntemi kullanılmıştır. Yöneticilerde ahlak ve sosyal etkileşimin eylem koordinasyonuna etkisinin belirlenmesi amacıyla 38 önerme yer almaktadır. Ayrıca demografik özellikleri belirlemeye yönelik 9 soru kullanılmıştır. Dolayısıyla veri toplama aracı toplam 9 soru ve 38 önermeden oluşmaktadır. Araştırma için hazırlanan anket formu beş temel bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, araştırmanın bağımsız değişkenleri olan yaş, cinsiyet, eğitim durumu, mesleki çalışma süresi ve yönetici olarak çalışma süresini kapsamaktadır. İkinci bölümde mesleğe yönelik stres algısı, kişilik yapısı ve karar verme tarzı yer almaktadır. Üçüncü bölümünde ahlak, dördüncü bölümde sosyal etkileşim ve beşinci bölümde eylem koordinasyonunu belirleyen önermeler yer almıştır. 38 önerme faktör analizi sonucu 6 faktör altında toplanmıştır. Araştırma kapsamında faktör analizi, tek örnek t testi, bağımsız iki örnek t testi, pearson korelasyon, regresyon (tek/çoklu) ve yapısal eşitlik modellemesi analizleri yapılmış bulguları ile ele alınmıştır. Araştırma bulgularına göre analizlerin geçerlik ve güvenilirlikleri Cronbach Güvenilirlik Katsayısı ile 0,95 bulunmuştur. 412 katılımcı (n=412) ile araştırmanın yüksek düzeyde geçerliği ve güvenilir olduğu görüşülmüştür. Araştırma sonucuna göre ahlak kavramı dini, felsefi ve yönetsel boyutta (β=0,55), sosyal etkileşim kavramı koordinasyon ve yönelim boyutunda; eylem koordinasyonunu etkisel, tepkisel ve amaçsal boyutta etkilediği tespit edilmiştir. Aynı zamanda ahlak kavramının dini, felsefi ve yönetsel boyutta, sosyal etkileşim kavramı koordinasyon ve yönelim ile de etkileşim içinde olduğu görülmüştür.

Reasons of tendency towards unethical behaviours for directors have been dealed in many researches. But it is observed that the dimension of action coordination related to moral and social interaction has not been dealed with the dimension of individual, social, psychologic, psycho sociological, cognitive, behavioral, social, universal, political, ecomomical, philosiphical, religious and executive effects. In the area of management and organization, importance of transfer of moral and social interaction concepts into action will be able to seen on taxonomy dimension. Besides, data gained by empirical study is analysed, findings considering the titled effects not being dealed before within the thesis, its contributions are thought to have importance with the dimensions of psychology, social psychology, mass psychology and accordingly psycho social behavioral and philosophical dimensions in administrative domain. To determine the effect of ethical and social interaction for directors on action coordination is the main aim. Correspondingly, action coordination related to morals and social intraction for directors, converting into structural and hypothesis transfer biologically, also functional and rational normative justification, power of social reintegrativity, authority standards, use of force, determining the action coordination problematical based on basic, functional and individual directors' talents in director's psychopathology paradigm has formed the subgoals.ivThe research is consisted of three chapters. In the first chapter; moral, religious, philosophic and administrative dimension, in the second chapter; social interaction and action coordination, in the third chapter experimental study take part. A survey method is used as a data collecting tool in the research. 38 thesis appear in by the aim of determining the effect of directors' moral and social interaction on action coordination. Besides, nine questions towards determining demographic features are asked. Accordingly, data collecting tool is formed from 9 questions and 38 thesis. The survey prepared for the research formed from five basic chapters. In the first chapter it includes age, gender, educational background, Professional work life and working period as a director. In the second chapter vocational stress perception, personality structure and deciding style take place. In the third chapter moral, in the fourth chapter social interaction and in the fifth chapter thesis which determine the action coordination take place. The result of 38 thesis factor analysis gather under six factors. In the scope of research factor analysis, one samplet t test, unpaired t test, pearson correlation, regration (single/multi) and structural equation modeling analysis are performed and dealed with findings. According to research findings, validity and reliability of the analyses is found 0,95 with Cronbach Reliability Coefficient. It has been observed that the research has high level of validity and confidential with 412 participants (n=412). According to the results of the research concept of moral on the religious, philosophical and executive dimension (P=0,55), concept of social interaction coordination and tendency dimension; it is determined to affect the action coordination on perlocutionary, reactional and teleological dimension. At the same time concept of moral is observed to be in interaction with religious, philosophical and executive dimension, the concept of social interaction, coordination and tendency.