Bir aile sağlığı merkezine başvuran tip 2 diabetes mellitus tanılı hastalarda tedaviye uyum ile sağlık okuryazarlığı arasındaki ilişkinin incelenmesi

Abstract

Bu tez çalışmasının amacı bir aile sağlığı merkezine başvuran Tip II Diabetes Mellitus tanılı bireylerin tedaviye uyumları ile sağlık okuryazarlığı arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Tanımlayıcı ve ilişkisel tipteki bu araştırma 17 Nolu Katip Çelebi Eğitim Aile Sağlığı Merkezi'nde (ASM) yürütülmüştür. Araştırmaya 18 yaş üzerinde 108 Tip 2 Diyabetli birey katılmıştır. Veri toplama aracı olarak bilgi formu, Tıpta Yetişkin Okuryazarlığının Hızlı Tahmini-REALM ve Diyabet Uyum Anketi kullanılmıştır. Verilerin analizinde SPSS 22 (Statistical Package for Social Sciences) paket programı kullanılmıştır. Araştırmaya katılan bireylerin %44,4'ü 60-74 yaş grubunda, % 50,9'u erkek, % 30,5'i ilkokul ve % 30,6'sı üniversite mezunudur. Diyabet Tedavisi Uyum puanı ortalaması 66.5 ±16.1 'dir (min-maks: 15-95). Kadınların erkeklere (t=2.12 p=0.036), sigara kullanmamış bireylerin halen kullananlara (F=4.66, p=0.01) hiç alkol kullanmamış bireylerin halen kullananlara (F=7.14, p=0.001) göre tedavi uyum puanlarının daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Bireylerin % 63,3'ünün Sağlık okuryazarlığı (SOY) lise düzeyindedir. SOY puanlarının erkeklerde kadınlara göre daha yüksek (t=-3.04; p=0.001), 74 ve üzeri yaştaki bireylerde diğer yaş grubundakilere göre daha düşük (F=12.8; p=0.000), okuryazar olmayanların ve ilköğretim mezunlarının, lise ve üniversite mezunlarına göre daha düşük (F=46.92; p=0.000), halen sigara kullanan ve bırakmış olanların hiç kullanmayanlara göre daha yüksek ( F=6.61, p=0.002), halen alkol kullananların hiç kullanmayanlara göre daha yüksek ( F=3,29, p=0.04) olduğu belirlenmiştir. Diyabete uyum puanları ile SOY düzeyi arasında bir ilişki saptanmamıştır. Araştırma sonuçları diyabete uyumun orta düzeyde olduğunu ve yaş, cinsiyet, sigara ve alkol kullanımına göre değiştiğini, sağlık okuryazarlığının lise düzeyinde olduğunu göstermiştir. Diyabetli bireylere yönelik yürütülecek tedavi uyum eğitimlerinde bu değişkenlerin dikkate alınması hastalığa uyum sağlamayı ve kronik hastalığın yönetimini kolaylaştıracaktır.Anahtar kelimeler: Sağlık Okuryazarlığı, Tip II Diyabet, Diyabette uyum

The aim of this thesis study is to examine the relationship between the compliance of Type 2 Diabetes Mellitus diagnosed individuals who has applied to the medical center and health literacy. This study of descriptive and relational type has been conducted in Katip Celebi Community Health Center No 17. 108 individual over 18 years of age with Type 2 Diabetes has participated in the study. Information form, Rapid Estimation of Adult Literacy in Medicine-REALM and Diabetes Adjustment Inventory has been used as data collection tool. SPSS 22 (Statistical Package for Social Sciences) package software has been used in the data analysis. Among the individuals participated in the study, % 44,4 are in the age group of 60-74, % 50,9 are male, % 30,5 are primary school graduate and % 30,6 are university graduate. Diabetes Treatment Compliance point average is 66.5 ±16.1. (Min-max: 15-95). It has been established that the treatment compliance scores of females over males (t=2.12 p=0.036), non-smokers over currently smokers (F=4.66, p=0.01) and individuals who have never consumed alcohol over currently alcohol consumers (F=7.14, p=0.001) had been higher. Health literacy (HL) of % 63,3 of the individuals are at the high school level. It has been established that HL scores in males are higher compared to females (t= -3.04; p=0.001), lower in individuals at the age of 74 or higher compared to other individuals in different age groups (F=12.8; p=0.000), lower in illiterates and primary school graduates compared to high school and university graduates (F=46.92; p=0.000), higher in currently smokers and in individuals who stopped smoking compared to the ones who have never smoked ( F=6.61, p=0.002), higher in currently alcohol consumers compared to the ones who have never consumed alcohol ( F=3,29, p=0.04). There has not been any association established between diabetes compliance score and HL level. Research results show that the compliance with diabetes is at intermediate level and it varies in accordance with age, sex, smoking and alcohol consumption and the health literacy is at high school level. Considering these variables in compliance treatment educations for individuals with diabetes will facilitate the compliance with the disease and the management of the chronic disease. Keywords: Health Literacy, Type 2 Diabetes, Compliance in diabetes