Antikoagülan ilaç kullanan bireylerde ilaca uyumu etkileyen faktörler

Abstract

Giriş: Antikoagülan ilaçlar, tedavi boyunca yakından takip edilmesi gereken, terapötik aralığı oldukça dar olan ilaçlardır. Bu ilaçları kullanan bireylerin ilacın etkisi ve kullanımı hakkında gerekli olan bilgiye hâkim olması ve ilacı kullanırken izlemi hayati önem taşımaktadır. Antikoagülan ilaçlar gibi yaşamı tehdit edebilecek yan etkilere sahip ilaçların yetersiz, hatalı uygulanması tedavinin bireyde yarar sağlamasının ötesinde kalıcı ya da hayati sonuçların doğmasına yol açabilir. Antikoagülan ilaç kullanan hastalarda ilaca karşı yanıtların izlenmesinin yanı sıra hasta ve ailesinin bilgilendirilmesi hemşirenin danışmanlık ve eğitici rolleri kapsamında yer alan önemli sorumluluklarındandır. Amaç: Araştırmanın amacı; antikoagülan ilaç kullanan genç yetişkin (18-65 yaş) ve yaşlı (65 yaş üzeri) hastalarda ilaç uyumunu etkileyen faktörlerin incelenmesidir.Yöntem: Bu araştırma tanımlayıcı ve kesitsel olarak yapılmıştır. 1 Ekim- 31 Aralık 2018 arasında gerçekleştirilmiş olup, İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi'nde antikoagülan ilaç kullanan hastaların gerekli takiplerini yapan bir birim ya da sağlık profesyoneli olmadığı için bu hastaların daha çok yoğunluk gösterdiği Kalp Damar Cerrahisi ve Kardiyoloji poliklinikleri ve kliniklerinde 100 hasta ile yürütülmüştür. Araştırma verileri; Hasta Tanıtım Formu ve Morisky Tedavi Uyum Ölçeği kullanılarak toplanmıştırBulgular: Araştırmaya katılan hastaların %56'sı kadın ve %44'ü erkek hasta olup, yaş ortalamaları 63,3±14,67, kadın hastaların (n:56) yaş ortalamaları 63,13±15,48 ve erkek hastaların (n:44) yaş ortalamaları 63,52±13,74 olarak bulunmuştur. Araştırmaya katılan; 18-65 yaş arasındaki hastaların ortalama ölçek puanı 5,41±2,44 (uyumlu) (p<0,05) ve 65 yaş üzerindeki hastaların ortalama ölçek puanı 8,95±2,21 (uyumsuz) (p<0,05) olarak bulunmuştur. Kadın hastaların %48,2'si tedaviye uyumlu olup erkek hastaların %54,5'ü tedaviye uyumlu olarak bulunmuştur. Okuma yazma bilmeyen hastaların %4,5'i (n:1), üniversite mezunu olan hastaların %100'ü (n:12) uyumlu olarak bulunmuştur. Ev hanımları ve emekli/çalışmayan hastalar tedaviye uyumsuz, memurlar ve serbeste meslekte çalışanlar tedaviye uyumlu olarak bulunmuştur. Hastaların birlikte yaşadığı kişilere göre incelendiğinde; eşi, anne-baba ve çocukları ile yaşayanlar ölçeğe göre tedaviye uyumlu, huzurevi/bakımevi ve yalnız yaşayanlar ölçeğe göre tedaviye uyumsuz olarak bulunmuştur. Hastaların yaş grubuna göre antikoagülan ilaç hakkında bilgi düzeylerini değerlendirmesi ile tedavi uyumları arasındaki ilişki incelendiğinde; kendi bilgi düzeylerini çok yetersiz olarak ifade eden tüm yaş grubundaki hastalar tedaviye uyumsuz olarak bulunmuştur. Hastaların yaş gruplarına göre tedavi uyumu ile ilaca bağlı hastaneye yatış ve acile başvuru oranları dağılımı incelendiğinde; ilaca bağlı hastaneye yatışı olduğunu ifade eden 18-65 yaş grubundaki hastaların %46,2'si ve acile başvurusu olduğunu ifade eden 18-65 yaş grubundaki hastaların %64,3'ü yüksek uyumlu, hastaneye yatışı olduğunu ifade eden 65 yaş üzeri hastaların %93,8'si ve acile başvurusu olduğunu ifade eden 65 yaş üzeri hastaların %88,6'sı düşük uyumlu olarak bulunmuştur. Elde edilen sonuçlarda istatistiksel olarak anlamlı olduğu saptanmıştır. (p ˂ 0,05)Sonuç ve Öneriler: Hastaların yaş, eğitim, meslek, birlikte yaşadıkları kişiler, antikoagülan ilaç hakkında bilgi düzeyi, çoklu ilaç kullanım durumları, bitkisel tedavi kullanma durumları, ilacı kullanmayı unutma durumları, tedavinin zarar verdiğini veya tedaviyi istememe durumu, antikoagülan ilacı kullanmak için hatırlatıcılar oluşturmaları, ilaç bilgilerini yanında taşıma durumları, doktora sormadan başka ilaç kullanma, doktor başka ilaç reçete ederken antikoagülan ilaç kullandığını ifade etme durumları tedaviye uyumlarını etkileyen faktörler olarak bulunmuştur. Antikoagülan ilaç kullanan bireylerde tedavi uyumunu etkileyen birçok faktör bulunmaktadır ve bu faktörlerin geniş örneklemde farklı merkezlerde araştırılması önerilmektedir. Sağlık profesyonellerinin antikoagülan tedavi yönetimi konusunda uzmanlaştırılması ve sertifikasyon programlarının oluşturulması önerilmektedir. Uzmanlaştırılan sağlık profesyonelleri tarafından antikoagülan tedavi alan hastalara yönelik eğitimler planlanarak bu programların etkin bir şekilde sürekliliğinin sağlanması önerilmektedir.

İntroduction: Anticoagulant drugs are drugs that are quite narrow in their therapeutic range, which should be closely monitored throughout the treatment. It is vital that individuals who use these drugs have a knowledge of the effect and use of the drug and that the use of the drug is essential. Inadequate and inaccurate administration of drugs with life-threatening side effects, such as anticoagulant drugs, can lead to permanent or vital consequences beyond the benefit of the individual. In addition to monitoring the responses to the drug in patients who are taking anticoagulant medication, informing the patient and his family is one of the important responsibilities of the nurse within the scope of the counseling and training roles.Aim: The aim of this study was to investigate the factors affecting drug compliance in young adult (18-65 years) and elderly (over 65 years) patients using anticoagulant drugs.Method: This research was carried out descriptive and cross-sectional. It was conducted between October 1- December 31, 2018 in Izmir Kâtip Celebi University Atatürk Training and Research Hospital cardiovascular surgery and cardiology policlinics and clinics, where the patients were more likely to have no health care professionals or follow-up to anticoagulant medication. It was carried out with 100 patients. Research data; Patient Information Form (55 questions) and Morisky Medication Adherence Scale (9 questions).Results: 56% of the patients were female and 44% were male, the mean age was 63.3 ± 14.67, and the mean age of the female patients was 63.13 ± 15.48 years. The mean age of the patients was 63.52 ± 13.74 years. Participating in the research; The mean score of the patients between the ages of 18-65 years was 5.41 ± 2.44 (compatible) and the mean score of the patients over 65 years of age was found to be 8.95 ± 2.21 (incompatible). 48.2% of the female patients were compatible with the treatment and 54.5% of the male patients were found to be compatible with the treatment. 4.5% (n: 1) of illiterate patients and 100% (n: 12) of university graduates were found compatible. Housewives and retired / non-working patients were found to be incompatible with treatment, and civil servants and freelancers were found to be compatible with the treatment. When examined according to the patients living together; living according to scale, nursing home / nursing home and living alone were found to be inconsistent with treatment according to scale. When the relationship between the evaluation of the knowledge level of anticoagulant drugs and their compliance with the treatment according to age group; Patients in all age groups who expressed their own level of knowledge as very inadequate were found to be incompatible with treatment. When the treatment compliance of the patients according to the age groups and the distribution of the rates of admission to the hospital due to the drug and the rates of admission to the emergency room were examined; 46.2% of patients in the 18-65 age group who stated that they were hospitalized due to drug and 64.3% of the 18-65 years old patients who stated that they were admitted to the emergency department with a high rate of hospitalization. 88.8% of patients over 65 years of age and 93.8 years of age were admitted to the emergency department. The results obtained were found to be statistically significant. (p ˂ 0,05)Conclusions and Recommendations: Patients' age, education, occupation, people living together, knowledge about anticoagulant medication, multiple drug use cases, herbal treatment use cases, situations of forgetting to use the drug, the treatment damages or do not want treatment, to create reminders to use the anticoagulant drug In addition to the drug information, transport conditions, without using the drug other than using a drug, while the doctor prescribing other drugs to use anticoagulant drug states were found to be factors affecting their adherence to treatment. There are many factors affecting treatment compliance in individuals who use anticoagulant drugs and it is recommended that these factors be investigated in different centers in a large sample. It is recommended that health professionals specialize in anticoagulant treatment management and establish certification programs. It is recommended that the trainings for the patients receiving anticoagulant treatment are planned by the health professionals who are specialized and it is recommended to ensure the continuity of these programs effectively.