Su fantomu kullanılarak Co-60 radyoizotop kaynağı ile dış ışınlama şartları için farklı vücut bölgelerine ilişkin doz tayini

Abstract

SU FANTOMÜ KULLANILARAK Co-60 RADYOİZOTOP KAYNAĞI İLE DIŞ IŞINLAMA ŞARTLARI İÇİN FARKLI VÜCUT BÖLGELERİNE İLİŞKİN DOZ TAYİNİ ÖZET Radyoizotopların farklı alanlarda kullanılmaya başlanması ile birlikte, radyolojik güvenlik ve dozimetri önem kazanmıştır. Burada üzerinde durulması gereken husus; iyonizan radyasyonların çevre, radyasyon çalışanları ve hastaya olabilecek etkileridir. Bu amaçla, özellikle deneysel çalışmaların yapılması gerekmektedir. însan üzerinde deney yapmanın zorluğu nedeni ile çoğu kez, insan eşdeğeri bir malzeme ile, bir başka deyişle, fantom ile çalışma tercih edilmektedir. Su fantomu ise literatürde benzer çalışmalar için önerilen yaygın kullanımlı bir fantom çeşididir. Biçimsel yönden ise, fantomlar çoğu kez, silindirik veya kübik olarak seçilmektedir. Bu çalışmada; farklı su fantomlan kullanılarak radyasyon çalışanları ve nükleer tıp uygulamaları için farklı vücut bölgelerinin, dış ışınlama şartlarında maruz kalabileceği dozların tayini hedeflenmiştir. Farklı vücut bölgesi olarak, baş, boyun, gövde, kol, uyluk ve baldır seçilmiştir. Radyasyon kaynağı olarak, gama aktif Co-60 radyoizotop kaynağı seçilmiştir. Böylelikle, radyasyon çahşanlannca ve nükleer tıp uygulamalarında sıkça kullanılan, yüksek enerjili bir gama radyoizotop kaynakla çalışılmıştır. Dış ışınlama şartları, farklı şekillerde oluşturulmuştur. Bu dış ışınlama şartları oluşturulurken radyasyonla çalışma sırasında karşılaşılabilecek durumlar göz önüne alınarak farklı ışınlama geometrileri oluşturulmuştur. Böylelikle, 5 farklı geometride deneysel çalışmalar gerçeklenmiştir. Deneysel sonuçlar grafik olarak verilmiş, birbirleriyle mukayeseli olarak da değerlendirilmiştir. Ayrıca, teorik hesaplama yöntemi ile de doz hesaplaması yoluna gidilmiş ve bulunan sonuçlar, deneysel sonuçlarla mukayeseli olarak değerlendirilmiştir. Böylelikle, radyasyon çalışanları ve nükleer tıp uygulamaları için önem arzeden bir konuda deneysel çalışmalar yapılmış ve elde edilen sonuçların birbiri ile uyumluluğu gösterilmiştir. Bir başka deyişle, nükleer uygulamalarda sıkça kullanılan bir gama radyoizotop kaynağı olan Co-60 radyoizotopu için farklı dış ışınlama şartlarında deneysel çalışmalar gerçeklenebilmiştir. X111

DOSE DETERMINATION FOR DIFFERENT BODY PARTS AT Co-60 IRRADIATION BY USING WATER PHANTOM SUMMARY Radiological safety and dosimetry put forward by using radioisotopes in the different topics. Hence, harmful effects of the ionised radiation on environment, radiation workers and patients. For this purpose, experimental studies must be observed. It is preferred that using a phantom due to hard to study on a man experimentally. Water phantom is a widespread phantom that is suggested for the similar experimental studies in the literatures. Phantoms are used cylindrical or cubic form frequently. In this study, search for dose levels for the different body sections of radiation workers and patients, by using water phantoms. Head, neck, body, arm, thigh and calf of the leg are selected as body sections. Co-60 gamma radioisotope is selected as a radiation source. So, a widespread and high energy gamma source is used for the nuclear applications. External irradiation conditions are designed in different positions according to the realistic cases. Therefore, the experiments are observed in 5 different geometry. Experimental results are given in graphics and evaluated comparatively. Moreover, the theoretical calculation has been done and compared with the experimental results. Therefore, experimental studies which are important for the radiation workers and nuclear medicine, have been done and shown that there are the harmonise of the results. So, it can be realised for the different external irradiation for the Co-60 gamma radioisotope source that is used in nuclear applications frequently. XIV