Radyografik hata tesbiti

Abstract

RADYOGRAFİK HATA TESBITİ ÖZET Radyografi tekniği hacimsel bir tahribatsız muayene yöntemidir. Bu tekniğin ana kullanım amacı malzeme içindeki süreksizliklerin tespitidir. Parçanın toleransları çerçevesinde kabul edilemeyecek süreksizlikler ise hata olarak nitelendirilmektedir. Bu çalışmada, farklı hata tiplerinin radyografi ile tespit edilen görüntüleri ile imalat tekniğine göre değişen hata tipleri tanıtılmış ve deneysel olarak çekilen radyograflar üzerindeki ilgili hata görüntülerine yer verilmiştir. Bunlardan ayn olarak, hata yerinin tespiti konusu incelenmiştir. Bazı özel numuneler kullanılarak çekilen radyograflann, radyografik hassasiyetleri tayin edilmiştir. Ayrıca, genel kullanımda olan numunelerle de radyografik çekimler yapılmış ve farklı hata tipleri tespit edilmiştir. Radyografik hata tespiti için X-ışını radyografisi ve gama işim radyografisi ile farklı ışınlamalar yapılarak deneyler gerçekleştirilmiştir. X- ışını radyografisi için endüstriyel bir X-ışını tüpü ve gama işim radyografisi için ise Co-60 radyoizotopu gama kaynağı olarak kullanılmıştır. Malzeme iç yapışma ilişkin olarak iki boyutlu görüntü alma tekniği olan radyografide, hatanın iki boyuttaki düzlemsel yeri kolay tespit edilebilmekte ise de, üçüncü boyuttaki yerinin tesbiti genellikle zorluklar arzetmektedir ve çoğu kez tek radyografik çekimle hata yeri üç boyutlu olarak tesbit edilememektedir. Hatanın üçüncü boyuttaki yerinin tesbiti için bu yüksek lisans tezi çalışması çerçevesinde çift film-çift çekim tekniği, paralaks metodu ve bu metodun değişik uygulamaları ile radyografik yoğunluk metodu detaylarıyla tanıtılmıştır. Her teknikle deneyler ayn ayn yapılmış ve elde edilen sonuçlar birbirleriyle mukayeseli olarak değerlendirilmiştir. XIV

RADIOGRAPHIC FLAW DETECTION SUMMARY Radiography is a volumetric non-destructive testing method and its essential usage purpose is the defect detection at the inner part of the materials. Unacceptable defects which are determined by comparing with the tolerance limits of the object, are defined as flaw for the materials. In this study, different types of the flaw and the special defects are defined by their images on the realistic experimental radiograph. Moreover, the determination of the flaw place in the material is investigated rationally. Some special samples are used for determination of sensitivity of the radiographs. Furthermore, some general purpose objects are also used for determination of flaw, e.g welding parts, case and plate etc. For the flaw detection, different exposure are applied for X-ray and gamma ray radiography. For the X-ray radiography an industrial X-ray tube is used, and for the gamma radiography Co- 60 radioisotope is used as a gamma source. For the radiography which is a technique for taking an inner image of the material, the determination of the flaw place is easy on two dimensional plane, but it is difficult to determine at the third dimension. For this purpose, taking the double film-double exposure technique, parallax technique and its versions, radiographic density technique are reviewed in detailed. With the experiments all of the techniques are applied and evaluated by comparatively each other. XV