Osmanlı tarih anlayışında vakanüvislik ve Vakanüvis Şânizâde Mehmed Atâullah Efendi`nin hayatı

Abstract

Osmanlı Devleti'nde kuruluş yıllarından itibaren dönemi anlatacak eserler verilse de bu eserler ciddi anlamda tarih yazıcılığı var demek için yeterli değildir. Osmanlı Devleti'nde tarihçiliğin XVI. yüzyılda başladığını kaynaklarda görmek mümkündür. XVIII. yüzyıla gelindiğinde tarihçilik anlayışı yeni bakış açısı kazanmıştı. Bu dönemde devlet geleneksel tarih anlayışından uzaklaşıp, yaşanan olayları yazıya geçirmek için memurlar tayin etti ve bu memurlara vakanüvis adı verildi. Mustafa Naimâ Efendi'nin göreve getirilmesi ile başlayan vakanüvislik, son vakanüvis olan Abdurrahman Şeref Efendi'nin göreve getirilmesine kadar devam etmiştir. Bu çalışmada, Osmanlı Devleti'ndeki tarihçilik anlayışını ve bu anlayış içerisinde vakanüvisliği ve II. Mahmud tarafından vakanüvislik görevine atanmış olan Şânizâde Mehmed Atâullah Efendi'nin hayatı ele alınmıştır. Anahtar Kelimeler: Osmanlı Devleti, Osmanlı Tarih Yazıcılığı, Vakanüvis, Şânizâde Mehmed Atâullah.

However pieces to tell about the period from the years of establishment at Ottoman Empire are given, these pieces are not enough to say that it exists history recorder work. It is possible to see the historiography at Ottoman Empire starting in 16th century in the sources. When it came to the 18th century, the understanding of historiography had won a new perspective. In this period, the government assigned new officials to put the incidents down on paper by moving off the traditional history understanding and there officials were named as historiographer. Historiographism which began with the assignment of Master Mustafa Naimâ for the task, continued to the assignment of Master Abdurrahman Şeref who was the last historiographer. In this essay, the understanding of historiography in Ottoman Empire, historiographism within this understanding and the life of Master Şânizâde Mehmed Atâullah who was assigned for the historiography task by Mahmut the 2nd are approached.Key Words: The Ottoman Empire, Historiography in the Ottoman Empire, Vakanüvis, Şanizade Mehmed Ataullah.