İmam Mâtürîdî`nin Rafizî mezheplerin itikadî görüşlerine eleştirileri (Kitâbü`t-Tevhîd ve te`vîlâtü`l-Kur`ân bağlamında)

Abstract

İmam Mâtürîdî, İslam inanç esaslarına Ehl-i Sünnet bakış açısının sistematiğinin oluşmasına çok büyük katkılar yapmıştır. O, Ebû Hanîfe ile birlikte Mâtürîdî ekolünün kurucusu olmasının yanı sıra günümüze kadar pek çok İslam âlimini görüş ve düşünceleriyle etkileyen bir Kelâm âlimidir. Farklı mezhep, felsefe ekolü ve dinlere mensup düşünürlerin ileri sürdüğü İslam dışı iddialara kendine has üslubu ve yöntemiyle cevaplar veren ve orijinal eserler kaleme alan biridir. Mâtürîdî'nin görüş beyan ettiği mezheplerden biri de Sünnî geleneğin karşısında en büyük dilimi oluşturan ve günümüze kadar varlığını devam ettiren Şîa'dır. Şiî mezhepler arasında yer alan Zeydiyye, İsmâiliyye ve İsnâaşariyye, Mâtürîdî'nin yaşadığı dönemde oldukça aktif faaliyet göstermişlerdir. Bu çalışmada Mâtürîdî'nin İsmâiliyye ve İsnâaşariyye'ye yönelttiği eleştiriler analiz edilmiştir. O, Kitâbü't-Tevhîd ve Te'vilatü'l-Kur'an isimli eserlerinde 'ye sahabenin durumu, Ehl-i Beyt, Hz. Ali ve İmamet anlayışları ile Hz. Ebu Bekir ile ilgili görüşleri noktasında tenkitler yöneltmiştir. İsmâiliyye'yi Allah'ın isim ve sıfatları, sahabe ile ilgili fikirleri, peygamberlik, imamet, tarihsel devir, Kur'ân ve ruhani haşr anlayışları konularında eleştirmiştir. Ayrıca onun eleştirilerinden hareketle bu meselelerle ilgili görüşleri de tespit edilmeye çalışılmıştır.Anahtar kelimeler: Kelâm, Mâtürîdî, İsmâiliyye, İsnâaşariyye

Imam MÂTÜRÎDÎ is one of ilmu'l-Kalam scholar who made great contributions to the formation of the systematic of Ahl al-Sunnah view point on the principles of Islamic faith. In addition to being the founder of MÂTÜRÎDÎ School with Abu Hanifa, he has affected many Islamic scholars with his views, opinions, methods and content to the present day. He is one of the original writers who responds to the non-Islamic claims made by different sects, philosophical schools and philosophers.One of the sects that Mâtürîdî expresses his opinion is the Shi'a, which constitutes the biggest slice in the face of the Sunni tradition and continues to exist until today. Zaidiyyah, Ismaili and Twelver Shia ranking among Shiite sects have been very active in the period of MÂTÜRÎDÎ. In this study, the criticisms of MÂTÜRÎDÎ towards Ismaili and Twelver Shia were analyzed. His criticisms in his works called Kitabu't-Tawhid and Ta'wilatu'l-Qur'an against Twelver Shia have been about the status of the Companions of Prophet Mohammad (pbuh), ahl al-bayt, Ali and their imamate understanding, and their opinions about Abu Bakr al-Siddiq. He criticized Ismaili Shia regarding the names and attributes of Allah, his ideas about the Companions of Prophet Mohammad (pbuh), imamate, historical cycle, the Qur'an, and spiritual reinvigoration. In addition, his views on these issues were tried to be determined starting from his criticism point of view.Key words: al-Kalam, MÂTÜRÎDÎ, Isma'ilism, Tewlver Shia