Tarihi alanlardaki kentsel yenileme çalışmalarında lazer tarayıcıların yeri ve İzmir Kemeraltı örneği

Abstract

Kentsel yenileme, kentin fiziksel olarak yıpranmış yapı stokunun bulunduğu, altyapı yetersizliği yaşayan, afet riski taşıyan, fonksiyonlarını yitirmiş kent parçalarında ya da fiziki ve/veya sosyoekonomik yönden çöküntü alanı haline gelmiş bölgelerde gerçekleştirilen dönüşüm, sağlıklaştırma, canlandırma ve gerektiğinde yeniden işlevlendirme çalışmalarını kapsar. Tarihi kent merkezleri yaşayan, çok katmanlı ve doğal olarak sürekli dönüşen alanlardır. Koruma ilkeleri gereği kolaylıkla radikal müdahalelerde bulunulamayacak, yapılacak noktasal müdahaleler ise etkisiz kalma veya hedeflenen etkiye ulaşamama riskiyle karşı karşıya kalacaktır. Tarihi kent merkezlerinde, yeni yapılar inşa etmek çok sınırlı düzeyde mümkün olacağından; sokak sağlıklaştırmalarını, restorasyon uygulamalarını, yeniden tasarlanacak alanları/meydanları, fiziksel altyapının yenilenmesini, sosyoekonomik altyapının desteklenmesini ve alanın soylulaştırılmadan özgün örüntüsünde sürdürülmesini kapsayacak multidisipliner bir program ihtiyacı doğacaktır. Tüm alan ölçeğinde yapılacak analizler ve değerlendirmeler sonucunda oluşturulacak çok yönlü bir program dahilinde çalışılması, sürecin etkin yönetilmesini ve çok daha sağlıklı sonuçlar alınmasını sağlayacaktır.Gerçekleştirilecek mimari müdahalelerin, uygulama sürecinde yaşayan alanı minimum düzeyde etkilemesi göz önünde bulundurulduğunda belgeleme çalışmalarında doğruluk ve zaman kullanımının önemi ortaya çıkmaktadır. Bu noktada mimarlık ve haritacılık alanlarında gelişen teknolojiler devreye girmektedir.Bu çalışma kapsamında yakın tarihte mimaride kullanılan belgeleme tekniklerinin gelişimi ile çağımızın en gelişmiş jeodezik ölçüm tekniği olan yersel lazerler ve tarihi alanlarda gerçekleştirilen kentsel yenileme çalışmalarında kullanımı incelenmiştir.Tarihi alanlarda gerçekleştirilen kentsel yenileme uygulamalarına örnek olarak İzmir Tarih Projesi belirlenmiştir. İzmir Tarih Projesinde yersel lazer tarayıcıların kullanıldığı projelerden Ahmet Ağa Konağı ve Namazgah Hamamı örneklerinde restorasyon (uygulama) projeleri ile iş sonu (as-built) projeleri karşılaştırılmıştır. İş sonu projelerinin önemli olmasının nedeni, uzun ömürleri nedeniyle sürekli bir rölöve-restorasyon döngüsünde olan koruma altındaki yapılarda, her iş sonu projesinin yıllar sonraki projelendirme aşamasında rölöve altlığı oluşturması ve özellikle lazer tarama yapılarak belgelenen yapılarda deformasyon analizi için veri sağlamasıdır. Restorasyonun uygulama aşamasında işin doğası gereği karşılaşılan öngörülememiş değişiklikler (sıva sökümü sonrası çıkan izler, ustaların el işçiliği, vb.) göz önünde bulundurulduğunda; doğru bir iş sonu projesinin, restorasyon projesi üzerinde yapılan küçük değişiklikler ile üretilemeyeceği anlaşılmıştır. Bu öngörülemeyen değişiklikler nedeniyle restorasyon projeleri, yapılacak müdahalelerin anlatıldığı projeler olarak kaldığından; iş sonu projeleri için ayrı bir lazer tarama çalışması yapılarak uygulama projesi detayında bir iş sonu rölövesi hazırlanması gerekmektedir.Bu çerçevede çalışmanın, bu alanda gerçekleştirilecek çalışmalara katkı sağlamasıhedeflenmektedir.

Urban renewal includes efforts on the urban transformation, rehabilitation, revitalization and re-functioning when is required on the areas where there are buildings on decay, inadequate infrastructure, the risk of disaster, on the urban fragments physical and/or socio-economically in decline. Historical city centers are multi-layered and constantly transforming areas naturally. They will be encountering the risk of failures on the impacts targeted during the process of partial implementations whereas the limitations due to the conservation principles avoids radical implementations. Because of the limitations for the new constructions in historical city centers; a multi-disciplinary programme is required in order to implement street rehabilitations, restorations and re-design of the areas and public squares, to renew the physical infrastructure, to assist the socio-economic infrastructure avoiding gentrification considering the sustainability of these areas.The works which are scheduled by the multidirectional programme fed by the analysis and evaluations carried on the whole site will provide an effective management of the process and sound results. Accuracy and the importance of the time-use become initial on the works of documentation considering the continuity of the living areas during the architectural interventions. At this point, progressive technologies of architecture and land surveying/mapping become an issue. In the scope of this study, the progress of the architectural documentation techniques in recent history, terresterial laser scanners developed by the latest techniques and their application in the urban renewal areas of historical areas. İzmir History Project has been opted as an example of urban renewal practices in historical areas. The restoration projects and as-built projects of Ahmet Ağa Konağı and Namazgah Hamamı were compared, which are examples of laser scanner usage in İzmir History Project. Because of the structures that are under conservation has long lifetimes, they are in a cycle of survey and restoration. The reason why as-built projects are important is that each as-built project is a base for survey and data for deformation analysis (especially in the structures documented by laser scanning) which will occur in the future.Considering the unpredictable changes (new traces after plaster removal, craftsmanship differences etc.) encountered during the restoration application phase due to the nature of the work; it has been understood that an as-built project cannot be created by making minor changes on the restoration project. Because of these unforseen changes, restoration projects remain the projects where the applications to be made are explained. For as-built projects, a separate laser scanning study should be performed and as-built survey should be prepared in detail of the applicationproject.In this framework, this study aims to contribute on the implementations in theseareas.