İzmir`de sigarayı bırakma polikliniklerine başvuranlarda sigarayı ve diğer tütün ürünlerini bırakma ile ilişkili bazı özelliklerin değerlendirilmesi

Abstract

Giriş ve Amaç: Tütün ve tütün ürünleri önlenebilir hastalık ve ölümlerin önde gelen sebeplerindendir. Sigara içicilerinin önemli bir kısmı sigarayı bırakmayı istemekte, sigara dışı tütün ürünlerine zararı azaltmak, sigarayı bırakmak gibi nedenlerle başlamaktadır. Çalışma; İzmir'de iki sigara bırakma polikliniğine, 2018 yılında üç aylık periyod içerisinde başvuracak olan hastaları kapsamaktadır. Bu çalışmanın amacı; İzmir'de sigarayı bırakma polikliniklerine başvuranlarda sigarayı ve diğer tütün ürünlerini bırakma ile ilişkili bazı özelliklerin değerlendirilmesidir. Yöntem: Bu çalışma kesitsel tipte bir araştırmadır. Bu çalışmanın evreni İzmir İli Karşıyaka ve Konak Sigara Bırakma polikliniklerinden Ocak – Mart 2018 tarihleri arasında hizmet alan hastalar oluşturmaktadır. Sigara kullananlar içinde tütün benzeri ürün kullanım yüzdesi %15, Güven Aralığı %95 ve hata payı %5 kabul edilerek örneklem hacmi 194 olarak hesaplanmıştır. İlk başvuru ve kontrol hastaları içinden çalışmaya katılmayı kabul eden ve sorulara cevap verecek mental düzeyde olan hastalar çalışmaya dâhil edildi. Çalışma grubu 210 katılımcı ile oluşturuldu. Bu çalışmada, `Sigara Kullanma Alışkanlığı Değerlendirme Anketi` ve `Sigara Dışı Tütün Ürünleri Kullanma Alışkanlığı Değerlendirme Anketi'' kullanıldı. Nikotin bağımlılığı, Fagerström Nikotin Bağımlılık Testi ile değerlendirildi. CAGE Alkol Bağımlılık Testi ile alkol bağımlılığı değerlendirildi. İstatistiksel analizler SPSS (Statistical Package for the Social Sciences) versiyon 22.0 kullanıldı. İstatistiksel analizler için ki kare testi ve student t testi kullanıldı. p<0.05 değeri istatistiksel anlamlılık için kabul edildi. Bulgular: Ortalama sigaraya başlama yaşı 18.62±5.47 yıl, sigara bırakma polikliniğine başvurmadan önce sigarayı bırakmayı deneyenlerin sıklığı %55.7'ydi. Sigara dışı tütün ürünü kullanım sıklığı %21.9 olup en sık kullanılan ürün elektronik sigaradır (%16.7). Sigara dışı tütün ürünü kullanan 46 kişinin %43.5'i sigarayı bırakmak için, %21.7'si sigaradan daha az zararlı olduğunu düşündüğü için başlamıştır. Elektronik sigara için; sigaradan daha az zararlı olduğunu düşünenler %51.4, nargile için sigaradan daha çok zararlı olduğunu düşünenlerin sıklığı %43.8'di. Fagerström testi ile nikotin bağımlılığı değerlendirilmiş olup 99 (%47.1) kişi ileri derece nikotin bağımlılığına sahip bulundu. Yaş arttıkça nikotin bağımlılığı düzeyi artmaktaydı (p<0.05). Lise ve üzeri öğrenim düzeyinde ortaokul ve altı öğrenim düzeyine göre nikotin bağımlılık düzeyi daha düşüktü (p<0.05). Kahve alışkanlığı olanlarda nikotin bağımlılığı düzeyi daha yüksek bulundu (p<0.05). Sonuç: Tütün benzeri ürün kullanım sıklığı %21.9 olup, katılımcıların tütün ürünleri konusundaki bilgi düzeyleri yetersizdir. Tütün ürünlerine başlanmasının engellenmesi öncelikli koruma önlemi olmakla birlikte, sigarayı bırakma polikliniklerinin hizmetlerinin etkinleştirilmesi de tütün ile mücadelede etkili olacaktır.Anahtar Kelimeler: Elektronik Sigara, Sigara Dışı Tütün Ürünü Kullanımı, Sigara Bırakma

Introduction and Aim: Tobacco and tobacco-like products are leading causes of preventable diseases and deaths. Significant number of the smokers attempt to quit smoking, they start to use tobacco-like products to reduce harm to smoking tobacco and smoking cessation. This study includes patients who apply two smoking cessation clinics within three months period in 2018. The aim of this study was evaluation of some characteristics related to smoking and other tobacco products cessation among applicants in smoking cessation polyclinics in Izmir. Method: The type of the study is case – control. The study population consists of who applied to Karşıyaka and Konak Smoking Cessation Clinics in Izmir between January and March 2018. Percentage of tobacco-like products used among smokers %15, the confidence interval was 95% and the error margin was 5%; the sample size was calculated as 194. First applicant and control patients who have mental level to able to answer questions and accepted to join study were included the study. Total study population was 210. In this study, `Smoking Assessment Questionnaire` and `Tobacco-like Product Evaluation Questionnaire` were used. Nicotine dependence was assessed by the Fagerström Nicotine Dependence Test. Alcohol dependence was assessed by the CAGE Alcohol Dependence Test. Statistical analyzes were performed using SPSS (Statistical Package for the Social Sciences) version 22.0. Chi square test and student t test were used for statistical analysis. A value of p <0.05 was accepted for statistical significance.Results: The average age of starting smoke was18.62±5.47 year. The frequency of those who attempted to quit smoking before applying to the smoking cessation clinic was 55.7%. The frequency of using tobacco-like products is 21.9% and the most frequently used product is electronic cigarette (16.7%). 43.5% of the 46 people using tobacco-like products started to quit smoking and 21.7% thought it was less harmful than smoking. For electronic cigarettes; 51.4% think they are less harmful than cigarettes, and 43.8% think they are higher harmful than cigarettes for water pipe. Nicotine dependence was evaluated by the Fagerstrom test and 99 (47.1%) subjects were found to have severe degree of nicotine dependence. As age increased, nicotine addiction level increased (p <0.05). The level of nicotine dependence was lower in collage and upper education level than secondary and lower education level (p <0.05). Nicotine addiction was found to be higher in coffee habitants (p <0.05). Conclusion: The frequency of using tobacco-like products is 21.9%, and participants' knowledge levels on tobacco-like products are insufficient. Preventing the initiation of tobacco-like products is a priority protection measure, while enabling the services of the quit smoking outpatient clinics will be effective in fighting tobacco.Keywords: Electronic Cigarettes, Tobacco-like Product Use, Smoking Cessation