Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunda anksiyete ve metakognisyon

Abstract

Amaç:İlaç tedavisine yeterli yanıt alınamayan DEHB'liergenlerde psikoterapötik müdahalelerin faydalı olduğu bilinmektedir.DEHB'de ergen yaş grubuna özgü bilişsel davranışçı müdahalelerin zenginleşmesi için kliniği etkileyen bilişsel ve emosyonel faktörlerin tanımlanması gerekmektedir. Bu çalışmada DEHB tanılı ergenlerde, anksiyete, davranışsal sistemler ve metakognitif özelliklerin tanımlanması, bu özelliklerin DEHB kliniği ve birbirleri ile olan ilişkilerinin araştırılması amaçlanmıştır.Gereç ve Yöntem: Çalışmanın örneklemini 12-18 yaş arası DEHB tanılı (DEHB-DE:% 35,6; DEHB-B:% 64,4) 132 (82 erkek, 50 kız) hasta oluşturdu. Conners Ana-Baba Değerlendirme Ölçeği (CADÖ), Çocuklar İçin Durumluk-Süreklilik Kaygı Envanteri (ÇDSKE), Çocuklar İçin Anksiyete Duyarlılığı İndeksi (ÇADİ), Üstbiliş Ölçeği-Çocuk ve Ergen Formu (ÜBÖ-ÇE) ve Davranışsal İnhibisyon Sistemi-Davranışsal Aktivasyon Sistemi Ölçeği (DİS-DAS) uygulandı.Bulgular:DEHB alt tipleri arasında ÇDSKE, ÇADİ, DİS/DAS puanları açısından farklılık saptanmadı. DEHB-B olan ergenlerin olumlu üstbiliş puanları daha yüksek saptandı. ÇDSKE ve ÇADİ toplam puanları ile DEHB semptom şiddeti arasında pozitif korelasyon saptandı. DEHB semptom şiddeti ile DAS-ödüle duyarlılık puanları arasında negatif korelasyon saptandı. DAS-dürtü ve DAS-eğlence arayışı puanları ile karşı-gelme (KG) ve duygusal değişkenlik (DD) semptomları arasında pozitif korelasyon vardı. Eştanısı olmayan DEHB'li ergenlerde; BCSüstbiliş puanları, KG, hiperaktivite ve DD puanları ile pozitif korele idi. ÇDSKE puanları ile ÇADİ'nin tüm alt ölçek ve toplam puanları pozitif korelasyon gösterdi. SKE puanları ile tüm ÜBÖ-ÇE puanları, DAS-eğlence arayışı, DAS-dürtü puanları arasında pozitif korelasyon bulundu. ÜBÖ-ÇE toplam puanda artış, tüm DİS/DAS ve ÇADİ puanlarında artışla korele idi. Bilişsel AD ile DİS puanları arasında pozitif korelasyon saptandı.Sonuç: Çalışmamız anksiyete, metakognitif inançlar ve davranışsal sistemlerin birbirleriyle ve DEHB kliniğiyle yakından ilişkili olduğunu göstermiştir. DEHB'ye özgü bilişsel davranışçı müdahalelerde saptanan bilişsel ve emosyonel özelliklerin dikkate alınması önerilmektedir.Anahtar Kelimeler:Anksiyete, Anksiyete Duyarlılığı, Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu, DİS/DAS, Ergen, Metakognisyon.

Objectives: Psychotherapeutic interventions are known to be useful in ADHD for the adolescent who has not adequately responded to drug therapy. In ADHD, cognitive and emotional factors which impacting clinical picture should define in order to enrich cognitive-behavioral interventions on behalf of adolescents. This study aims to identify anxiety, behavioral systems, and metacognitive features and the interaction of these -additionally, the effect of these on ADHD clinic.Material and Methods: The study sample consisted of 132 patients (82 males, 50 females) aged between 12-18 years who diagnosed with ADHD (ADHD-I: % 35,6, ADHD-C: % 64,4). Conners' Parent Rating Scale (CPRS), State-Trait Anxiety Inventory for Children (STAI-C), Childhood Anxiety Sensitivity Index (CASI), Meta-Cognition Questionnaire for Child and Adolescents (MCQ-C), Behavioral Inhibition System/Behavioral Activation System Scale (BIS-BAS) were applied.Results: STAI, CASI, BIS/BAS scores did not differ between ADHD subtypes. Adolescents with ADHD-C have more positive beliefs than ADHD-I. The severity of ADHD symptoms was positively correlated with STAI and CASI and, negatively correlated with BAS-reward sensitivity scores. BAS-drive and BAS-fun-seeking scores positively correlated with Oppositional and Emotional Lability scores. In ADHD patients without comorbidity, SPR beliefs positively correlated with oppositional, hyperactivity and, emotional lability scores. STAI and CASI scores showed a positive correlation. STAI-T scores positively correlated with MCQ-CA, BAS-fun-seeking, BAS-drive scores. The increase in the MCQ-total related to increase in all BIS/BAS and CASI scores. BIS scores positively correlated with cognitive AS scores.Conclusion: The results of this study demonstrated that anxiety, metacognitive beliefs, and behavioral systems are firmly related to the ADHD clinic and also each other. Cognitive and emotional characteristics which are defined should take into consideration for cognitive-behavioral interventions.Keywords:Adolescent, Anxiety,Anxiety Sensitivity, Attention Deficiency Hyperactivity Disorder,BIS/BAS, Metacognition.