Ebu`l-berekât El-Bağdadî`de metafizik

Abstract

EBU'L-BEREKÂT EL-BAĞDADİ'DE METAFİZİKErsan TÜRKMENErciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,Doktora Tezi, Temmuz 2019Danışman: Prof. Dr. Ahmet Kamil CİHANÖZETBu çalışmada, Musul'da Yahudi bir ailenin çocuğu olarak doğan ve daha sonra İslamiyet'i kabul eden, Ebu'l-Berekât el-Bağdadî'nin metafiziğe ilişkin görüşleri incelenmiştir. Çalışmanın dayandığı temel kaynak, el-Bağdadî'nin el-Muteber adlı eseridir. Filozof, bu eserin üçüncü bölümünü metafiziğe ayırmıştır. İlimleri bir bütün halinde gören el-Bağdadî, varlık konusunu öne çıkararak metafiziği `varlığın ilkelerini inceleyen` ilim olarak tanımlar. El-Bağdadî bu bağlamda genel olarak varlığın tanımını, türlerini ve ilkelerini inceledikten sonra, varlığın gerçek illeti ve ilkesi olan zorunlu varlık meselesini ele alır. Filozof, zorunlu varlığı birkaç delil ve yol ile ispatlamaya çalışır. Filozofun bu konuda kullandığı delillerin çoğu, özellikle İbn Sina gibi önceki Meşşai filozoflar tarafından da kullanılmıştır. Ancak el-Bağdadî delilleri temellendirme hususunda, Meşşai filozoflardan ayrılmaktadır. El-Bağdadî, birçok yönden Aristoteles'in felsefesine bağlı kalsa da ilk hareket ettirici delilini eleştirerek, ilk öğretici adını verdiği bir delili öne çıkarır. El-Bağdadî daha sonra vacip varlığın sıfatlarını da belirlemeye çalışır. Öncekilerden farklı olarak Tanrı'nın cüziyatı bilmesini ve cüzi iradelere sahip olmasını kabul eder. Tanrı'nın nurlar nuru olması, faal aklın sayıca çok olması gibi görüşleriyle, el-Bağdadî'nin, İşrak felsefesine zemin hazırladığı da düşünülmektedir. Tanrı-âlem ilişkisi söz konusu olunca, el-Bağdadî âlemin zaman bakımından kadim olduğunu kabul eder. Fakat bu meselede Meşşailerin sudur ile ilgili görüşlerini eleştirerek, ikincil iradeleri Tanrı'ya atfetmek suretiyle, sürekli yaratma düşüncesine yakın ifadeler sarf eder. El-Bağdadî, el-Muteber adlı eserinin metafizik bölümünde nefs konusuna da değinir. Filozof, Meşşailerin nefse ilişkin birçok görüşlerini eleştirerek, nefsin tanımını yaptıktan sonra, hadis ve cevher olduğunu ispatlamaya çalışır. El-Bağdadî nefs konusuna bağlı olarak, cismani haşr meselesine de değinir ve bunun mümkün olduğunu ima ederek önceki filozoflardan ayrılır. Anahtar Kelimeler: Ebu'l-Berekât, Metafizik, Varlık, Fail İllet, Sürekli Yaratma, Meşşailik, İşrakilik.

ABU'L-BARAKAT AL-BAGHDADI ON METAPHYSICSErsan TÜRKMENErciyes University. Institute of Social Sciences.PhD Thesis. July2019Thesis Supervisor: Prof. Dr. Ahmet Kamil CIHANABSTRACTIn this study, the views of Abu'l-Barakat al-Baghdadi, who was born in Jewish family in Mosul and later he adopted Islam, were analyzed. The main source on which the study is based is al-Baghdadi's work called as al-Muteber. The philosopher devotes the third part of this book to metaphysics. Al-Baghdadi, who sees the sciences as a totality, defines metaphysics as a science examining the principles of existence by highlighting the subject of being. In this context, al-Baghdadi after examining the definition, types and principles of being in general, deals with the problem of necessary being which is the real transmission and principle of being. The philosopher tries to prove the necessary being by a few evidence and methods. Most of the evidence used by the philosopher in this regard, used by previous peripatetic philosophers especially such as Avicenna. However, al-Baghdadi differs from the peripatetic philosophers in justifying the evidence. Although al-Baghdadi adheres to Aristotle's philosophy in many ways in al-Muteber, he departs from Aristotle on the question of proof of necessary being by rejecting the first mover idea. Al-Baghdadi tries to determine his attributes after proving the necessary being. We can say that the philosopher also differs from the peripatetic philosophers in terms of adjectives such as knowledge, will and creation. It is also thought that al-Baghdadi is the basis of the Ishraqi philosophy, saying that God is the light. In the context of the God-world relationship, al-Baghdadi acknowledges that the world is infinite by the time. But he criticizes the peripatetics' views of emanation by attributing secondary wills to God, he expresses close views to the thought of continuous creation. Al-Baghdadi also mentions the subject of soul (nafs) in the metaphysical section of his book al-Muteber. The philosopher criticizes many of the peripatetics' views on soul and tries to prove the soul as a happening and substantial being. Al-Baghdadi also refers to the issue of bodily resurrection depending on the subject of soul. In explaining his views on this issue, the philosopher differs from the previous philosophers, implying that bodily resurrection is possible. In brief, al-Baghdadi in his book al-Muteber, he constructs his philosophy by addressing and criticizing the teachings that should be considered in the history of philosophy.Key Words: Abu'l-Barakat, Metaphysics, ontology, active cause, continuous creation, Peripatetics, Ishraqi.