40 yaş ve üzeri hemşirelere verilen eğitimin meme ve serviks kanseri erken tanı davranışlarına etkisi

Abstract

Meme kanseri hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelerde, kadınlarda en sık görülen ve en sık ölüme neden olan kanserdir. Serviks kanseri ise kadın kanserleri arasında dünyada meme kanserinden sonra en sık görülen kanser türüdür ve kanserle ilişkili ölüm nedenleri arasında dördüncü sırada yer almaktadır. Bu araştırma 40 yaş ve üzerindeki hemşirelere verilen eğitimin meme ve serviks kanseri erken tanı davranışlarına etkisini belirlemek amacıyla planlanan ön test-son test düzeninde müdahale çalışmasıdır. Araştırmanın evrenini 40 yaşını doldurmuş 242 hemşire oluşturmaktadır. Meme kanseri taramaları sağlık inanç modeli ölçeği değerlendirmelerinde 193, serviks kanseri ve pap smear testi sağlık inanç modeli ölçeği değerlendirmelerinde 190 hemşire ile çalışma tamamlanmıştır.Meme kanseri erken tanı davranışlarında sağlık inanç modeli alt boyutlarından kendi kendine meme muayenesi öz etkililiği alt boyutu puan ortalamasının eğitim sonrasında arttığı, mamografi engelleri alt boyutu puan ortalamasının ise eğitim sonrasında azaldığı belirlenmiştir. Serviks kanseri erken tanı davranışlarında sağlık inanç modeli alt boyutlarından sağlık motivasyonu alt boyutu puan ortalamasının eğitim sonrasında arttığı, pap smear engelleri alt boyutu puan ortalamasının ise eğitim sonrasında azaldığı saptanmıştır. Hemşirelere verilen eğitimin kendi kendine meme muayenesi yapma, klinik meme muayenesi yaptırma, mamografi çektirme ve pap smear testi yaptırma oranlarının arttığı belirlenmiştir.Verilen eğitimin hemşirelerin sağlık inançlarını etkilediği, meme ve serviks kanseri erken tanı tarama davranışlarına olumlu katkıda bulunduğu belirlenmiştir. Hemşirelerin mezuniyet sonrası eğitimlerinde sağlığı geliştirmeye ve sürdürmeye yönelik eğitimlere yer verilmesi önerilebilir.Anahtar Kelimeler: Hemşire, Sağlık İnanç Modeli, Meme Kanseri, Serviks Kanseri, Erken Tanı

Breast cancer is the most common cancer among women with the highest mortality rate in the developed and developing countries. Cervical cancer, on the other hand, is the second most common cancer type among women worldwide following breast cancer and ranks fourth among the causes of death related with cancer. This study is an intervention study with pretest-posttest designed for the purpose of determining the effect of education provided to nurses aged 40 years and over early diagnosis behaviors of breast and cervical cancer. The population of the study consisted of 242 nurses over the age of 40 years. The study was completed with 193 nurses in evaluations of the breast cancer screenings health belief model scale and 190 nurses in evaluations of the cervical cancer and pap smear test health belief model scale. In early diagnosis behaviors of breast cancer, it was determined that the mean score of Breast Self-Examination Self-Efficacy subscale of health belief model, increased after the training; whereas, the mean score of Mammography Barriers subscale decreased after the training. In early diagnosis behaviors of cervical cancer, it was determined that the mean score of Health Motivation subscale of health belief model increased after the training; whereas, the mean score of Pap Smear Barriers subscale decreased after the training. It was found that the training provided increased the rates of having Breast Self-Examination, Clinical Breast Examination, mammography and pap smear test. It was determined that the training provided health belief of the nurses and made a positive contribution to their early diagnosis/screening behaviors of breast and cervical cancer. Educations aimed at promoting and maintaining health may be included in the education of the nurses after graduation. Keywords: Nurse, Health Belief Model, Breast Cancer, Cervical Cancer, Early Diagnosis