Endometriozis nedeniyle opere edilen hastalarda operasyonun fertilite ve gebelik sonuçlarına etkisi

Abstract

AMAÇ: Bu retrospektif çalışma, infertilite şikayeti olan endometriozisli olgularda cerrahinin canlı doğum, abortus ve gebelik oluşumunu kapsayan fertilite sonuçları üzerindeki etkilerini incelemek için yapıldı.MATERYAL VE METOD: İstanbul Medeniyet Üniversitesi Göztepe Eğitim ve Araştırma Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Kliniği'ne Ocak 2012-Nisan 2019 tarihleri arasında infertilite şikayeti ve endometriozis nedeniyle başvuran yaşları 21-47 arasında değişen opere edilen 41 hasta çalışma grubu ve opere edilmeyen 41hasta kontrol grubu olmak üzere toplam 82 hasta çalışmaya dahil edildi. Hastaların hastaneye başvuru anında ve takiplerindeki anamnez bilgilerine, fizik muayene bulgularına, kan tetkiki ve görüntüleme yöntemlerinin sonuçlarına, ameliyat notlarına hasta dosyaları; takiplerindeki obstetrik bilgilerine epikrizler, hastane bilgisayar kayıt sistemi ve hastalarla yapılan birebir telefon görüşmeleri aracılığıyla ulaşıldı. Opere olan hastalar preoperatif dönemde ve opere olmayan kontrol grubundaki hastalar hastaneye başvuru anında klinik bulguları, pelvik muayene ve pelvik ultrasonografi ile değerlendirildi. Opere olan gruptaki hastaların evreleri ASRM sınıflamasına göre yapıldı. Kontrol grubundaki hastalar, endometriozis dışı nedenlerle (infertilite nedeniyle) yapılan tanısal laparoskopide endometriotik odaklar görülmesi sonucu; tanısal laparoskopi yapılmayan hastalar ise endometrioma varlığı ve klinik bulgular ile tanı almıştır. Opere olan grup ile kontrol grubundaki hastalar gebelik, canlı doğum ve abortus oranları açısından karşılaştırıldı. Opere olan ve olmayan hastaların gebelik durumuyla ilişkisi arasındaki tahminler Ki kare, Mann Whitney, Mc Nemar, lojistik regresyon analizleri, Wilcoxon İşaretli Sıra testi, SPSS 15.0 paket programından yararlanılarak yapıldı. İstatiksel olarak anlamlılık p<0.05 düzeyinde değerlendirildi.BULGULAR: İnfertilite şikayeti olan endometriozisli hastalar içinde opere olan grupta opere olmayan kontrol grubuna göre canlı doğum oranlarında anlamlı derecede yükseklik izlendi (p<0.05). Opere olmayan kontrol grubunda abortus oranları opere olan gruba göre anlamlı derecede yüksek olarak bulundu (p<0.05). Her iki grup karşılaştırıldığında gebelik oranlarında anlamlı farklılık izlenmedi (p>0.05). Her iki grup, yaş, gravida, VKİ, evlilik süresi, infertilite süresi açısından karşılaştırıldığında aralarında anlamlı bir fark bulunmadı (P>0.05); ancak endometrioma boyutu ve CA-125 değeri opere olan grupta anlamlı derecede yüksek bulundu (p<0.05). Opere olan gruptaki hastalar arasında canlı doğum yapan hastaların %58,33'ü; gebelik edilen hastaların %50'si Evre 4 hastalığa sahipti. Opere olan hastalarda %30 canlı doğum, %2,4 abortus görülmüş; kontrol grubundaki hastalarda ise %14,6 canlı doğum, %17 abortus görülmüştür. Opere olan grupta canlı doğum yapanların %75'i spontan, %25'i IVF tekniği ile; kontrol grubunda canlı doğum yapanların %66,67'si spontan, %16,67'si IVF ve %16,67'si IUI yöntemiyle gebe kalmıştır. Her iki grup arasında gebe kalma yöntemleri açısından anlamlı bir fark görülmemektedir. Preoperatif ve postoperatif ağrı skorları karşılaştırıldığında gebelik sonuçları fark etmeksizin postoperatif ağrı skorlarında tüm gruplarda anlamlı azalma izlenmiştir (p<0.05).SONUÇ: İnfertilite şikayeti olan endometriozisli hastalarda cerrahi tedavi canlı doğum oranlarını anlamlı olarak artırmakta, abortus oranlarını anlamlı olarak düşürmekte ve gebelik oranlarında anlamlı bir değişiklik oluşturmamaktadır. Ayrıca cerrahi tedavi ile hastaların çoğunluğunda infertilite ile birlikte görülen ağrı semptomlarında da belirgin iyileşme ve hastaların hayat kalitesinde artış sağlanmaktadır. Sonuç olarak, canlı doğum oranlarında artış ve abortus oranlarında azalma sağlamasıyla cerrahi tedavi infertil endometriozisli hastalarda etkilidir.Anahtar Kelimeler: abortus, canlı doğum oranı, endometriozis, endoemtrioma, endometriozis cerrahisi, fertilite, gebelik oranı, infertilite, in vitro fertilizasyon, laparoskopi, pelvik ağrı, yardımcı üreme teknikleri

OBJECTIVE: This retrospective study was undertaken to investigate the effect of surgery on fertility, live birth and miscarriage rates in infertile women with endometriosis.MATERIAL AND METHOD: We evaluated 82 patients 21 to 47 years of age including the women who have been admitted to the hospital with complaints of infertility and endometriosis. 41 of the patients were operated due to endometriosis and described as the study group; whereas 41 of the patients were not operated and defined as the control group. The medical records, the examination and the clinical findings, the results of the blood tests and the imaging methods, the operation notes of the patients were obtained via the computerised patient record system of the hospital and one-to-one phone interviews. The patients in the operated group were categorized according to the ASRM classification. The patients in the control group were diagnosed with endometriosis due to the findings of endometriosis in the diagnostic laparoscopy done for the other reasons excluding endometriosis; while the patients who have not undergone diagnostic laparoscopy were diagnosed due to the clinical findings and the presence of endometrioma. The pregnancy, the live birth and miscarriage rates were compared between the study and the control groups. Qui-square, Mann Whitney and Mc Nemar tests, logistic regression analysis, Wilcoxon signed rank test were utilized for the prediction of the relationship between the fertility outcomes of both the study and the control groups thorough the SPSS 15.0 programme. Significance was set at the p<0.05 level.RESULTS: The live birth rate among the infertile women with endometriosis was significantly higher in the operated group than in the control group (p<0.05). The miscarriage rate was significantly higher in the control group than in the operated group (p<0.05). There was no significant difference between both groups in terms of the pregnancy rates (p>0.05). No significant differences were found in terms of age, gravida, BMI, marital period, infertility duration (P>0.05); however, both the size of endometrioma cysts and the CA-125 values were significantly higher in the operated group compared to the control group (p<0.05). Among the operated group, 58,33% of the patients who achieved live birth and 50% of the patients who became pregnant had the Stage 4 endometriosis. Among the operated group, 30% of the patients achieved live birth and 2,4% of the patients had miscarriage; whereas among the control group, 14,6 of the patients achieved live birth and 17% of the patients had miscarriage. In the operated group, among the patients achieved live birth, 75% of the patients conceived spontaneously; 25% conceived by IVF. Whereas, in the control group, among the patients achieved live birth, 66,67% of the patients conceived spontaneously; 16,67% conceived by IVF; 16,67% conceived by IUI. There was no significant difference between both groups in terms of the conception methods (p>0.05). Preoperative and postoperative pain scores were significantly lower in all patients in the operated group regardless of fertility outcome (p<0.05).CONCLUSION: The surgical treatment increases live birth rates, decreases the abortion rates and does not occur a significant difference on the pregnancy rate. On the other hand, the dramatic recovery of the symptoms related to the pain and the increase in the life quality were achieved in the most of the patients by surgery. Consequently, surgical treatment is effective in infertile women with endometriosis by providing increase in live birth rates and decrease in miscarriage rates as well.Keywords: assisted reproductive technology, conception, endometriosis, endometrioma, endometriosis surgery, fertility, infertility, in vitro fertilisation, laparoscopy, live birth rate, miscarriage, pelvic pain, pregnancy rate