Güneydoğu Anadolu Bölgesi yerel makarnalık buğday çeşitlerinin kök ve kardeş gelişiminin verim ve verim öğeleri üzerine etkisi

Abstract

GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ YEREL MAKARNALIK BUĞDAY ÇEŞİTLERİNİN KÖK VE KARDEŞ GELİŞİMİNİN VERİM VE VERİM ÖĞELERİ ÜZERİNE ETKİSİ Erdem YAVUZ 2000/Sayfa : 45 ÖZ Bitki ıslah çalışmalarının esasım genetik kaynaklardaki çeşitlilik oluşturmaktadır. İlkel formlar ve yerel çeşitler genetik taban olarak kültür bitlerinin ilerde çıkabilecek sorunlarının giderilmesinde ya da kültür bitkilerine yeni özelliklerin aktarılmasında önemli gen depolandır. Son zamanlarda ileri teknolojiye dayalı tarımın ve yüksek verimli çeşitlerin devreye girmesi ile ilkel formlar ve yerel çeşitlerin bir çoğu yok olmuş ve yok olmaya da devam etmektedir. Bitkisel üretimde devamlılık ancak yabani türlerin ve yerel çeşitlerin korunması ile mümkün olacaktır. Bu çalışmayla ilk aşamada Güney Doğu Anadolu Bölgesinde dar alanlarda ekilmekte olan ve çoğu karışık populasyonlar olarak bulunan yerel makarnalık buğday çeşitlerinin tarımsal özellMerinin incelenmesi ve buğday ıslah programlarında kullanılabilirliğinin araştırılması amaçlanmaktadır. Bu amaçla Güney Doğu Anadolu Bölgesinin değişik yörelerinden toplanmış 12 yerel makarnalık buğday çeşidi Dicle Üniversitesi Ziraat Fakültesi uygulama ve araştırma alanında 1999-2000 yetiştirme döneminde ekilmiştir. Araştırmada kardeşlenme başlangıcındaki adventif kök sayısı (7,067-9.067 adet/bitki), çıkıştan başaklanmaya gün sayısı (120-125 gün), bitki boyu (73,60-103.60 cm), başak uzunluğu (5,26-8,06 cm), başakta başakçık sayısı (16.47-22.40), başakta dane sayısı (22.29-38.81adet/başak ), dane verimi (175.7 kg/da-245 kg/da), bin dane ağırlığı (30.30-42.13 g) değerleri arasında bulunmuştur. Ruto köy çeşidi kardeş sayısı bakımından en düşük, başak uzunluğu bakımından en yüksek değeri göstermiştir. Karakılçık yerel çeşidi başakta başakçık sayısı ve bin dane ağırlığı yönünden en yüksek değerler göstermiştir. Adventif kök sayısı bakımından en yüksek değeri Mısıri, bitki boyu bakımından en düşük ortalama değeri Aşure, başakta dane sayısı bakımından en yüksek değeri İskenderiye ve dane verimi bakımından en yüksek değeri Mersiniye yerel çeşidi göstermiştir. Anahtar Kelimeler: Makarnalık Buğday, Genetik Kaynaklar, Yerel çeşitler.

V THE EFFECT OF ROOTING AND TİLLERÎNG ON YIELD AND YIELD COMPONENTS OF DURUM WHEAT LANDRECES IN SOUTH EAST ANATOLIA REGÎON Erdem YAVUZ 2000 /Page: 45 ABSTRACTS The diversity in genetic resources forms the basis of plant breeding studies. Landraces and pirimitive forms are important gene pools as genetic basis to solve future problems of cultivated plants or to transfer new characteristics to cultivated plants. Application of advanced agricultural technologies and using high yielding varieties in recent years are causing most of the landraces and primitive forms to disappear. The continuity in plant production can be possible through the protection of landraces and wild species. İn this study, Durum Wheat landraces that were collected from Southeast Anatolia Region were characteristics according their agronomic traits. The samples were sown in Field Crops Depertment of Faculty of Agriculture, University of Dicle in 1999-2000 crop years. İn the study, some characteristics such as. The number of adventetive root in beginning of tillering (7.067-9.067), number of days to heading (120-125 days), plant height (73.60-103.60 cm), spike length (5.26-8.06 cm), the number of spikelet per spike (16.47-22.40), number of kernels per spike (22.29-38.81), grain yield per unit area (175-245 kg/da), Thousand kernels weight (30.30-42.13 g) were evaluated. The lowest number of tiller `and the highest spike length were found in Ruto landraces The highest number of spikelet per spike and thousand kernels weight, were obtained in Karaküçık landraces the highest number of advantative root was found in Mısın, the shortest plant height was obtained in Aşure, the highest number of kernel per spike was found in İskenderiye and the highest grain yield was obtained in Mersiniye landraces. KEY WORDS: Durum wheat landraces, genetic resources, agronomic traits.