Türk romanında eşkıya tipolojisi: Yaşar Kemal ve Kemal Tahir

Abstract

Eşkıyalık kavramı, tarih boyunca sözlü ve yazılı edebi nitelikli ürünlerin temel konularından biri olmuştur. Bu konu, 1900'lü yılların başından itibaren Türk romanında da görülmeye başlanır. Özellikle 1950 yılından itibaren eşkıyalık konusunun işlendiği İnce Memed, Çakırcalı Efe, Rahmet Yolları Kesti gibi pek çok roman yazılır. Geçmişte sözlü, günümüze yakın dönemlerde ise yazılı eserlerde görülen eşkıyalık konusunun başkahramanları da çoğu eserde barındırdıkları özellikler itibarıyla ortak özellikler gösterirler. Hobsbawn, eşkıyalık konusunu ele aldığı ve eşkıya tiplerini incelediği Eşkıyalar adlı çalışmasında eşkıya tiplerini çeşitli özelliklerine göre sınıflandırır. Türk romanında yazılmış olan pek çok eşkıyalık romanının da Hobsbawn'ın eşkıya tiplerine göre sınıflandırılabileceği görülür. Pek çok eşkıyalık romanı yazılmış olmasına rağmen bu romanlardaki eşkıya tipleri sınırlı sayıdadır. Bu düzlemde düşünüldüğünde Yaşar Kemal'in İnce Memed ve Çakırcalı Efe romanı ile Kemal Tahir'in Rahmet Yolları Kesti adlı romanının Türk edebiyatında görülen eşkıya tiplerinin incelenebileceği örnek eserler olduğu görülür. Çalışmanın ilk bölümünde, Türk romanında görülen eşkıya konulu eserler ve eşkıya tipleri hakkında kısaca bilgi verildikten sonra Hobsbawn'ın eşkıya tipolojisi anlatılmıştır. İkinci bölümde, eşkıya konulu eserleriyle Türk romanındaki eşkıya tiplerini genel olarak yansıtan Yaşar Kemal ve Kemal Tahir'in, yazar kişiliklerinin temel elementleri de göz önünde bulundurularak eşkıyalık konusuna bakış açılarına yer verilmiştir. Üçüncü bölümde, eşkıyalığa bakış düzleminde birbirine zıt bakış açıları barındıran İnce Memed ve Rahmet Yolları Kesti adlı romanlarda eşkıyanın ortaya çıktığı zaman dilimi ve koşullar ele alınmıştır. Dördüncü bölümde, İnce Memed romanındaki eşkıya tipi olan başkahramanın üzerinde barındırdığı özellikler, Hobsbawn'ın eşkıya tipolojisinden de yararlanılarak incelenmiştir. Çalışmanın beşinci bölümünde ise Çakırcalı Efe ve doğrudan soylu eşkıya kalıbının antitezi sayılabilecek Rahmet Yolları Kesti romanlarındaki eşkıya kişilerinin özellikleri incelenmiştir. Sonuç bölümünde, ele alınan romanlardan hareketle Yaşar Kemal ve Kemal Tahir'in eşkıyalık meselesine bakışları ve yazdıkları romanlarda yarattıkları eşkıya tiplerinin özellikleri hakkında tespitlerde bulunulmuştur. Anahtar Kelimeler: Eşkıyalık, Hobsbawn, İnce Memed, Çakırcalı Efe, Rahmet Yolları Kesti

Concept of Banditry is one of the basic issues of oral narratives and novels when works of oral narrative tradition and novels are looked at. This issue can also be seen in Turkish novels since beginning of 1900s. Since 1950, there were many novels which addressed issue of banditry written(i.e. İnce Memed, Çakırcalı Efe, Rahmet Yolları Kesti.) Protagonists have common features in oral narratives in the past and novels in present. Hobsbawn classifies types of bandits in his work in which he examines issue of banditry and types of bandits. It can be seen in Turkish novels that many novels employ Hobsbawn's classification. Although there have been numerous novels which issue banditry, the number of types of bandits is limited. In this sense, Yaşar Kemal's İnce Memed together with Çakırcalı Efe and Kemal Tahir's Rahmet Yolları Kesti novels may be examined.In the first section of this thesis, banditry issue in Turkish novels and types of bandits are briefly explained and then Hobsbawn's banditry typology is analyzed. In the second section, Yaşar Kemal's and Kemal Tahir's, whom represent types of bandits in Turkish novels, perspectives on issue of banditry are discussed in utter detail. In the third section, in the light of their opposite approach to banditry, when bandits' emerged and their circumstances are examined. In the forth section, protagonist in the novel İnce Memed is examined through Hobsbawn' bandit typology and other characteristics. In the fifth section of the thesis, in the novels Çakırcalı Efe and Rahmet Yolları Kesti, bandits' features are examined. In conclusion, in the light of the given novels, Yaşar Kemal's and Kemal Tahir's approaches towards the issue of banditry and types of bandits in their novels are considered in detail. Keywords: Banditry, Hobsbawn, İnce Memed, Çakırcalı Efe, Rahmet Yolları Kesti