Bademin (Amygdalus communis L. cv. Nonpareil) biyoteknolojik yöntemlerle in vitro koşullarda mikropropagasyon yollarının araştırılması

Abstract

çalışmada, olgun tohumlardan izole edilen zigotik embriyolar ve ürün veren ağaçlardan alman farklı dokular kullanılarak, Amygdalus communis L. ev. Nonpareil badem çeşidinin, organogenesis ile çoğaltılması metodlan geliştirildi. Bunun için, zigotik embriyo ve meyve veren ağaçlardan alman lateral, apikal ve çiçek tomurcuklarından itibaren, steril eksplantlarm üretimi için, yüzey sterilizasyon metodlan ortaya kondu. Böylece, in vitro hızlı fide-fidan üretimini kontrol eden faktörlerden kültür başlangıcı, sürgün proliferasyonu, rizojenez, köklü fidelerin toprağa adaptasyonu işlemleri araştırıldı. Farklı sitokinin (BAP-BA-kinetin) konsantrasyonlarında kültüre alınan zigotik embriyoların aksenik çimlenmesinin, BAP'm düşük konsantrasyonlarmda (0.5 - 1.0 mg l`1) maksimum randıman verdiği tespit edildi. Hormon içermeyen besi ortamında çimlendirilen zigotik embriyolar, BAP'm farklı konsantrasyonlarmda (0.1 - 0.5 - 1.0 ve 2.0 mg l`1) kültüre alınarak, sürgün proliferasyonuna etkisi araştırıldı ve 1.0 - 2.0 mg l`1 BAP konsantrasyonlarmda en iyi sonucu verdiği saptandı. Sürgün proliferasyonu için BAP'm yanında oksin (IAA, NAA) ilavesinin etkisi araştırıldı ve BAP'm etkisinin değişmediği, hatta oksin ilave edildiğinde yeni sürgün oluşumunda azalma olduğu gözlendi. Sürgün proliferasyonuna, MS yoğunluğunun etkisi araştırıldı. 1/1 MS ortamının test edilen diğer MS (1/2 - 1/4 ve 2/1) kuvvetlerinden daha iyi sonuç verdiği görüldü. Başlangıç materyali olarak kullanılan eksplant şeklinin sürgün çoğaltılmasına etkisi araştırıldı ve bir nod bulunan eksplantlann test edilen diğer eksplant tiplerinden daha iyi olduğu gözlendi. Ürün veren badem ağaçlarından alman apikal ve lateral tomurcuklar, 0.5 -1.0 mg l`1 BAP ile desteklenen 1/1 MS besi ortamında kültüre alındı. 1 mg l`1 BAP içeren MS besi ortamında kültüre alman lateral tomurcuklardan 4 alt kültür sonucunda, başlangıç materyal sayışırım 2-2.5 katı oranında sürgün elde edildi. 8 mg l`1 IAA ve 1/2 MS besi ortamında kültüre alman eksplantlann %50'sinin köklendiği tespit edildi. Köklenen fidelerin in vivo şartlara adaptasyonu sağlandı.vıu Çiçek tomurcuklan farklı oksin konsantrasyonlarının bulunduğu MS besi ortamlarında kültüre alınarak yoğun kallusun 2.0 mg l`1 2-4 D içeren besi ortamında geliştiği tespit edildi.

In this study, methods were developed for organogenesis of almond, `Amygdalus communis L. cv. Nonpareil` using tissues of zygotic embryos isolated from mature seeds and lateral, apical buds of mature trees. Effective surface sterilization methods were achieved for the production of sterile explants from zygotic embryo and mature lateral, apical and flowers buds of Amygdalus communis Lev. Nonpareil. The factors for controlling rapid production of plantlets, the culture initiation, proliferation, rooting and acclimatisation of plantlets derived from seedlings and mature trees were investigated. The results obtained are described below. Zygotic embryos were cultured in MS medium containing different concentrations of cytocinin (BAP, BA and kinetin). Best results for axenic germination was obtained with low BAP concentrations (0.5-1.0 mg l`1). The zygotic embryos germinated on the MS medium without PGR (Plant Growth Regulator ) were cultured in different BAP concentrations (0.1 - 0.5 - 1.0 - 2.0 mg l`1). The effect of BAP at different concentration on shoot proliferation was investigated and the concentrations of 1.0 - 2.0 mg l`1 BAP were found to be the most effective. Effects of the strength of MS medium on shoot proliferation were examined. The highest number of proliferated shoots was obtained on the full strength MS medium (1/1) compared to the others (1/2 - 1/4 - 2/1). The effect of explant source used for multiplication was also investigated. Explants with nod and an leaf gave better proliferation then the other explant types tested. Apical and lateral buds from mature trees were cultured on MS medium containing 0.5 - 1.0 mg l`1 BAP, 40 g/1 sucrose and 0.7 % agar. A maximum of 2-2.5 fold shoots was obtained on MS medium with 1 mg l'1 BAP from lateral buds after 4 subculture. 50 % of explants cultured on 1/2 MS medium with 8 mg l`1 IAA was rooted. In all the in vitro rooted shoots were successfully adapted at in vivo condition. Flower buds were cultured in MS medium containing different auxin concentrations and the dense callus formation was observed at 2.0 mg l`1 2,4-D.