Hidrolojik değişken yağışa göre GAP bölgesindeki kuraklığın trend analizi bakımından incelenmesi

Abstract

H DROLOJ K DEĞ ŞKEN YAĞIŞA GÖRE GAP BÖLGES NDEKKURAKLIĞIN TREND ANAL Z BAKIMINDAN NCELENMESAli EMDicle ve Fırat nehirlerinin yukarı havzası M.Ö. 4500 yılından bu yana modernleşmedeönemli bir yol oynamıştır. 2000'li yıllarda Güneydoğu Anadolu Projesi'nin(GAP)tamamlanmasını takiben modern teknolojinin desteğiyle , binlerce yıl önce Mezopotanya'dayaşanılan ortam geri gelecektir. Bu nedenle GAP bölgesindeki tehlike arz eden doğalafetlerden kuraklığın etkilerinin incelenmesi çok önemlidir.Küresel ısınmadan dolayı, dünya ikliminin değişmesinin yarattığı etkiler, bölgeselfarklılıklar göstermektedir. Küresel iklim değişimi sonucunda son yıllarda giderek artan birşidette ve sıklıkta meydana gelen kuraklık, ani sel ve kıyılarda yaşanan su baskınlarındaönemli artışların olması ve bunun sonucunda gelecekte de daha büyük can ve ekonomikkayıplara neden olması beklenmektedir. Bu değişimin getirdiği etki, GAP `ta kuraklaşmayave çölleşmeye giden bir seyir izlemektedir. Güneydoğu Anadolu Bölgesi, Türkiye'nin önemlibir tarım bölgesi olduğu için ; bu bölgeye tarıma yönelik büyük ölçekli projeler uygulanmış ,bu projelerin en büyüğüde GAP olmuştur. GAP bölgedeki susuzluk sorununada çare olmasıiçin düşünülmüştür.Bu araştırmada GAP bölgesinde yer alan Devlet Meteoroloji şlerine ait 18istasyondan elde edilen 1970-2003 yılları arası günlük yağış verileri homojenlik testleri vetrend analizi metotlarını kullanarak kuraklığın gidişi tespit edilmeye çalışılmıştır.Homojenlik testi olarak Grafiksel analiz ve Run (Swed-Eisenhart) kullanılırken; Trend analizimetotları olarak da parametrik olan t testi ve parametrik olmayan Mann-Kendall testikullanılmıştır.Elde edilen verilerden anlaşıldığı gibi yıllık toplam yağışlar ve bölgedeki nemlilikGüneydoğu Anadolu Projesi(GAP) projesi kapsamındaki barajların su tutmasıyla artmıştır.Fakat yağış dağılışına bakınça daha çok kış mevsiminde artış olduğu görülmüş , yaz aylarındaçok fazla değişiklik olmadığı belirlenmiştir.

INVESTIGATION OF THE DROUGHT IN THE GAP(SOUTHEASTERN ANATOLIA PROJECT) REG ON ACCORDING TOTHE HYROLOGIC VARIABLE OF RAIN IN TERMS OF TRENDANALYSISAL EMThe upper valley of the Fırat(Euphrates) and Dicle (Tigris) river , has been the cradleof civilization since 4500 BC. Completion of Southeastern Anatolia Project (GAP) in teh2000 will mean the rebirth of the prosperity which Mesopotamia enjyoyed thousans of yearsago,accommpanied by mdern technology. Because of that ,it is important to examine the badeffect of drought, Which a naturel disaste consing a lot of dangerous results, on the GAPregion.The world changed consequence of climate due to impact of regional that exhibitdissimilarity; GAP which have gone drought and desertness will have tracked one way. Inview of South easth anatolia is an important agriculture regional, this regional have beenapplicating big scale project oriented of agriculture, GAP has been the biggest project of theseprojects. Project of GAP had been thinking that for been remedy matter of waterlesness.This research working had worked that pointed drought going which obtaining 18station that in GAP regional has got worked country meteorology daily rainfall indexbetween 1970-2003 years, tests of homogeneity and used trend analysis methods. As ofhomegenetiy testing that graphically analysis and run (Swed-Eisenhart)can used.As trendanalysis methods are used t swell test which parametric and Mann-Kendall swell test whichnon parametric.just as understood obtained data although the fact that been increase ın the case of totalyearly rainfall, in the winter month which is wet years should increase, ıt is important thatdrought another seasons haven?t indicated too changed.