Saltukluların tarihteki yeri ve Gürcülerle mücadeleleri (1071-1202)

Abstract

Erzurum, stratejik konumu itibariyle Türkiye, Kafkasya ve İran açısından oldukça mühim bir role sahipti. Ticaret yollarının geçiş güzergâhında olması, askerî açıdan doğal bir kale işlevi görmesi ve çevreye hâkim bir konumda bulunması, Erzurum'un çekiciliğini artırmaktaydı. Bu özellikleri nedeniyle Erzurum, geçmişten itibaren birçok uygarlığa ev sahipliği yapmıştır. Malazgirt Savaşı sonrasında ise şehirde Türk hâkimiyeti başlamış ve Saltuklular kurulmuştur. Saltukluların böylesine mühim bir coğrafyada devlet kurmaları, onlara önemli görevler yüklemiştir. Özellikle Gürcüler ile sınır komşusu olmaları Anadolu açısından bir kalkan vazifesi görmelerine neden olmuştur. Saltuklular bazen yalnız bazen kurdukları ittifaklar ile Gürcülere karşı mücadele etmişlerdir. Gürcüler ile ilk yoğun mücadelelerin Emir Ali döneminde başladığı bilinmektedir. Bu dönemde Büyük Selçuklu Devleti içerisinde yaşanan taht mücadeleleri ve bu mücadelelere Doğu Anadolu'da bulunan beylerin de katılmaları Gürcülere büyük avantaj sağlamıştır. Emir Ali sonrasında başa geçen Ziyaeddin Gazi döneminde, Gürcü kralı II. David'in ölmesi nedeniyle Gürcü akınları bir süreliğine sekteye uğramıştır. Gürcüler ile en yoğun mücadeleler ise II. İzzeddin Saltuk döneminde yaşanmıştır. İzzeddin Saltuk Dönemi sonrası Saltuklular zayıflamaya başlamıştır. Bu durum Gürcülere bölgede rahat hareket etme fırsatı vermişti. Doğu sınırını sağlama almak isteyen Türkiye Selçuklu hükümdarı Rükneddin Süleymanşah, Gürcüler üzerine yaptığı sefer sırasında Saltuklu hükümdarı Melikşah'ı tutuklatarak Saltuklulara son vermiştir.Anahtar Kelimeler: Anadolu, Erzurum, Selçuklular, Saltuklular, Gürcüler.

As Erzurum's strategiclocation has had very significant role in terms of Turkey,Caucasusand Iran.Erzurum's attractiveness is increased because of the fact that trade routes are on the causewayand be like a natural castle in terms of militarily and it has a dominant position in the environment. Because of these features, Turkey has hosted many civilizations from the past. After battle of Manzikert, Turkish domination has began in the city and Saltukids has established. The establishment of a state in such an important geography by the Saltukids has gave them substantial duties. Especially as Saltukids were neighbor with the Georgians caused to serve as a shield for Anatolia. Saltukids have sometimes fought against the Georgians with the iralliances and sometimes alone.It is known that the first severe struggles with Georgians started during the period of Emir Ali.During this period, throne struggles in the Great Seljuk State and participation of Beys in Eastern Anatolia gave great advantage to Georgians. Georgian raids were interrupted for a while during the period of Ziyaeddin Ghazi, who took the lead after Emir Ali, because of death of Georgian King II.David. The most severe struggles with Georgians took place during the reign of II.Izzeddin Saltuk. After Izzeddin Saltuk period, Saltukids began to weaken. This situation gave opportunity to Georgians to move freely in the region. Turkey Seljukruler Rükneddin Süleyman Shah, who wanted to secure Eastern border, have Saltukids ruler Melikşah arrested during raid on Georginans and ended Saltukids.Keywords: Anatolia, Erzurum, Seljuks, Saltukids, Georgians