MEŞRUTİYET ÖNCESİ DÖNEMDE GAZETELERE UYGULANAN YASAKLAR VE CEZALAR (1860-1876)

Abstract

özet Osmanlı basın hayatı 1831 yılında çıkarılan Takvim-i Vekāyi ile başlamıştır. Sultan II. Mahmud döneminde çıkarılan bu gazete batılılaşma sürecindeki Osmanlı Devleti'nin kamuoyu oluşturmasında çok önemli bir rol üstlenmiştir. Takvim-i Vekāyi'den on yıl sonra Osmanlı Devleti'nin ikinci gazetesi olan Cerîde-i Havâdis 1840 yılında yayın hayatına başlamıştır. 1860 yılında Agâh Efendi'nin çıkardığı Tercüman-ı Ahvâl ile gazetecilik ve basın devlet tekelinden çıkmış, 1862'de yayınlanan Tasvir-i Efkâr ve 1867'de çıkarılan Muhbir gazetesi ile daha da güçlenmiştir. Tanzimat'ın yetiştirdiği genç nesil çıkardığı gazetelerle yönetime muhalefet etmiş ve bu hareket daha sonra Yeni Osmanlılar adını almıştır. Siyasî içerikli yazılar ve iktidara yönelik eleştiriler basında yer almaya başlayınca hükümet tarafından yeni hukukî düzenlemeler ve yasaklar getirilmiştir. 1864'te Matbuat Nizamnâmesi ve 1867'de yayınlanan Âlî Kararnâme ile basın susturulmaya çalışılmıştır. Muhbir, Utarit ve Tasvir-i Efkâr gibi gazeteler bu kararname ile kapatılırken, Terakki, Basiret ve Diyojen'e çeşitli cezalar verilmiştir. Ancak basın hiçbir şekilde susturulamamış, bu gazeteciler mücadelelerine yurt dışında devam etmişlerdir. Yeni Osmanlıların yurda dönmeleriyle birlikte Tanzimat'ın en güçlü yayın organı olan İbret gazetesi 1870'te yayınlanmıştır. Yayın hayatı boyunca çeşitli cezalara maruz kalan İbret, 1873'te Hadika gazetesi ile birlikte kapatılmıştır.Anahtar Kelimeler: Osmanlı Devleti, Basın, Sansür, Ali Kararname, Yeni Osmanlılar.

özetPress life in Ottoman State began with Takvim-i Vekayi which was the first newspaper, issued in 1831. This newspaper was published during the reign of Sultan Mahmut II, played a very important role in the formation of public opinion of the Ottoman state in the westernization process. Ten years after Takvim-i Vekayi, Ceride-i Havadis, another newspaper, became the second journal of the Ottoman state, started its publication life in 1840. With the publishing of Ahval Newspaper in 1860, issued by Agah Efendi, journalism and the press came out of the state monopoly and it became stronger with Tasviri Efkar published in 1862 and Muhbir newspaper published in 1867. The Young Generation raised by the Tanzimat opposed the administration with the newspapers it published, and this movement later renamed New Ottomans. After the articles, which have political contents and criticisms against the government policies, started to appear in the press, new legal regulations and prohibitions were introduced by the government. The press was tried to be silenced with the Press Regulation in 1864 and the Ali Decree published in 1867. While newspapers such as Muhbir Utarit and Tasviri Efkar were closed with this mentioned decree, Terakki, Basiret and Diyojen were given various penalties. But, the press could not be silenced in any way, and these journalists continued their struggle abroad. With the return of the New Ottomans to Homeland, the most powerful publishing organ of the Tanzimat, İbret, was published in 1870. And then above mentioned newspaper was subjected to various penalties throughout his publishing life, was closed in 1873 with the Hadika.Key Words: Ottoman State, Press, Censorship, Ali Decree, New Ottomans.