Bazı değişkenlere göre biyoloji öğretmenlerinin mesleki tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi

Abstract

Bu çalışmanın amacı, biyoloji öğretmenlerinin tükenmişlik düzeyini; Duygusal Tükenme, Duyarsızlaşma, Kişisel Başarısızlık boyutlarını belirlemek ve tükenmişlik düzeylerinin kişisel ve mesleki değişkenler açısından nasıl farklılık gösterdiğini ortaya koymaktır. Bu amaçla Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi sınırları içerisinde bulunan ve ortaöğretim kurumlarında çalışan 50'si kadın, 63'ü erkek olmak üzere toplam 113 biyoloji öğretmenine anket uygulanmıştır.Araştırma mevcut durumu saptamaya yönelik betimsel bir çalışmadır. Araştırmada nicel yaklaşım kullanılmıştır. Araştırma, kişisel ve mesleki bilgileri içeren ölçek ve Maslach Tükenmişlik Ölçeği ile toplanan veriler üzerinden yürütülmüştür. Elde edilen verilerin istatistiksel çözümleri SPSS 15.00 programından yararlanılarak yapılmıştır. Araştırma sorularını çözümlemek için frekans, yüzde, aritmetik ortalama, bağımsız gruplar t- testi, tek yönlü varyans analizi (ANOVA) ve Tukey HSD testi teknikleri kullanılmıştır.Araştırmada elde edilen sonuçlara göre biyoloji öğretmenleri Duygusal Tükenme, Duyarsızlaşma ve Kişisel Başarısızlık boyutlarındaki tükenmişliği ?az düzeyde? yaşamaktadırlar.Biyoloji öğretmenlerinde yaş, cinsiyet, medeni durum, mezuniyet durumu, mesleki kıdem, çalıştığı okul türü, sınıflardaki ortalama öğrenci sayısı ve okulun bulunduğu çevrenin sosyo-ekonomik durumu değişkenlerine göre Duygusal Tükenme, Duyarsızlaşma ve Kişisel Başarısızlık düzeylerini etkilemediği belirlenmiştir.Duygusal Tükenme, Duyarsızlaşma ve Kişisel Başarısızlık düzeylerinin her üçünde biyoloji öğretmenlerinin üstlerinden takdir görme durumları, mesleki verimlerini değerlendirmelerinden, mesleklerini isteyerek yapma durumlarından, duydukları manevi doyumdan olumlu yönde etkilenmektedir. Biyoloji öğretmenleri üstlerinden takdir görmediklerinde, kendilerini verimli bulmadıklarında, öğretmenliği istemeyerek yaptıklarında ve az manevi doyum yaşadıklarında daha fazla Duygusal Tükenme, Duyarsızlaşma ve Kişisel Başarısızlık yaşadıkları tespit edilmiştir.Biyoloji öğretmenlerinin okulda biyoloji laboratuarlarının yeterliliği durumunun Duyarsızlaşma ve Kişisel Başarısızlık düzeylerini etkilemediği fakat Duygusal Tükenme düzeyini etkilediği belirlenmiştir. Okulda biyoloji laboratuarlarının yetersiz diyen grupta Duygusal Tükenme daha yüksek bulunmuştur.Biyoloji öğretmenlerinde YGS ve LYS'nin ders işleyişlerine olumsuz yönde etkisi durumunun Duyarsızlaşma ve Kişisel Başarısızlık düzeylerini etkilemediği fakat Duygusal Tükenme düzeyini etkilediği belirlenmiştir. YGS ve LYS'nin derslere olumsuz etkisi çok diyen grupta Duygusal Tükenme daha yüksek bulunmuştur.

The aim of this study is to determine the burnout, emotional exhaustion, depersonalization, reduced personal accomplishment levels and the reveal how burnout level differs from the aspects of personal and occupational variables of 113 individual biology teachers. For this reason 50 male and 63 female teachers were responded questionnarrie who were employed in Diyarbakır City secondary schools.This study is a descriptive, quantitive and evaluatory research of the existing status. Research is conducted on the data collected from questionnaire that involves personal and occupational information and Maslach Burnout Inventory. Data were evaluated in SPSS 15.00 software with frequency, percentage, arithmetical mean, independent groups t-test, one way variance analyse and Tukey HSD test techniques.The results of the study indicate that biology teachers burnout levels are low in the aspects of emotional exhaustion, depersonilazation and reduced personal accomplishment.It is determined that age, gender, marital status, graduation level, occupational experience, type of school education, mean student number in class, the socio-economic level of the school area do not effect emotional exhaustion, depersonilazation and reduced personal accomplishment levels.Biology teachers emotional exhaustion, depersonilazation and reduced personal accomplishment levels are positively effected from appreciation of seniors, evaluation of their occupational efficiency, willingness of occupation and moral satisfaction. On the contrary, biology teachers can be effected negatively.It is indicated that the sufficiency of the biology laboratories do not effect depersonalization and reduced personal accomplishment but effects emotional exhaustion levels. Higher emotional exhaustion levels are determined in the teachers with insufficient laboratory conditions.It is determined that although the negative effects of YGS and LYS on education, do not effect depersonalization and reduced personal accomplishment, they effect emotional exhaustion. Emotional exhaustion levels are higher in the group who claimed that YGS and LYS effects the education.