Mustafakemalpaşa ve Karacabey`deki Taxus baccata L. Gen Kaynakları

Abstract

Taxus baccata L. (Porsuk Ağacı), ülkemizde populasyonu azalmakta olan ve yer yer korunmaya alınmış değerli bir ağaçtır. Porsuk ağaçları son dönemlerde bu türlerden elde edilen doğal antikanser bileşiklerden Taxol etken maddesi ile de gündeme gelmektedir. Genel olarak gölgeli ve korunaklı kuzey bakılarda serpili olarak görülen porsuk ağaçlarının doğal yayılışını ve birey sayısını tam olarak belirlemek oldukça güçtür. Mustafakemalpaşa ve Karacabey ilçelerinde yamaç araziler ve dere içlerinde küçük popülasyonlara ve bireylere sahip olan porsuk ağacı Bursa florası için önemli doğal ve tıbbi bitkilerdendir. Bu çalışma kapsamında araştırma yapılan ilçelerdeki porsuk ağacının doğal yayılış alanlarının belirlenmesi, değişik rakımlardaki bireylerinin tespiti, türün yöredeki yetişme ortamı özellikleri, yerel insanlar tarafından kullanımı ile ilgili etnobotanik bilgilerin derlenmesi amaçlanmıştır. Arazi çalışmalarında porsuk ağaçlarının bulundukları yerin bakısı, rakımı, koordinatları, çap-boy gelişimleri, arazinin mülkiyeti, bölme numaraları ve bireylerin görüntüleri kaydedilmiştir. Coğrafi bilgi sistemleri kullanılarak türün yöredeki yayılış haritası çıkarılmış ve analiz edilmiştir. Çalışma sonucunda Mustafakemalpaşa (133 adet) ve Karacabey (39 adet) ilçelerinde 172 adet porsuk ağacı tespit edilmiştir. Bireylerin en fazla kuzey (%54,7) bakıda yer aldığı ve (%95,4)' ünün orman arazisinde olduğu belirlenmiştir. Tür en düşük 192 m ve en yüksek 1034 m yükseltide tespit edilmiştir. Yayılış gösterdiği yerlerde, yetişme ortamı ve insan faktörü göz önünde bulundurularak, ormancılık uygulamalarında porsuk bireylerinin korunmasına yönelik silvikültürel bakım tedbirleri önerilmiştir. Doğal olarak bulunduğu yerlerde porsuk ağacının gençleşmesi ve çoğalmasında güçlükler bulunmaktadır. Diğer yandan hassas yetişme ortamlarında bulunan porsuk ağacı iklim değişikliğinden en fazla etkilenmesi beklenen türlerdendir. Bundan dolayı tür ile ilgili özel farkındalık ve koruma çalışmalarına ihtiyaç bulunmaktadır.Anahtar kelimeler: Porsuk ağacı, Taxus baccata, Mustafakemalpaşa, Karacabey.

Taxus baccata L. (Yew Tree), a valuable and sometimes conserved tree in our country, has been decreased in population. In recent decades, yew trees have been known with the natural anticancer components (Taxol) produced from them. Generally, it is extremely hard to define numbers of individuals and the natural distrubutions since the tree is scattered in the shady areas and northern aspects of forest landscapes. Taxus baccata L., a natural and medicinal plant for the flora of Bursa, has small populations in creeks and hillsides in Mustafakemalpaşa and Karacabey. In this study main objectives were the finding of natural distribution areas and the individuals at different altitudes in the districts surveyed, habitat characteristics of individuals, the collection of ethnobotanical information about the species from the local people. In the field trips, major characteristics of each tree and its site were recorded including diameter, height, land use, the views of the individuals, division number, aspects, altitudes, and coordinates. The local distribution map has been created and analyzed using the geographical information systems. After the result of field trips, 172 trees were recorded in Mustafakemalpaşa (133) and Karacabey (39). The largest part of the trees was forest land (%95,4) and north aspects (%54,7). The lowest and the highest elevation of the species in the region were 192 m and 1034 m, respectively. The silvicultural treatment measures has been proposed for the conservation of yew tree populations and individuals in forestry practices considering the existing habitat and human factor. There are difficulties in the regeneration and reproduction of yew trees in the natural distribution sites. On the other hand, yew trees growing in sensitive sites are expected to be most affected by climate change. Therefore, there is a need for special public awareness and conservation studies for the species.Keywords: Yew Tree, Taxus baccata, Karacabey, Mustafakemalpaşa.