Son dönem alimlerinden Molla Sadrettin Yüksel ve fetvâları

Abstract

Molla Sadrettin Yüksel, aslen Bitlis'in Adilcevaz ilçesinden olup babası Tahir Efendi (ö.1927) annesi Hatun Hanımdır (ö.1985). Birinci Dünya Savaşı esnasında Rus ordularının ermeni çeteleriyle birlikte Adilcevaz ve çevresine tasallutu dolayısıyla Tahir Efendi, bir kısım akrabalarıyla birlikte memleketini terk ederek Konya'nın Sarayönü ilçesine yerleşir.Yüksel, 1336/1920 tarihinde Sarayönü'nde doğar. Kısa bir süre sonra, mütareke döneminin ardından aile memleketine döner. Henüz yedi yaşında iken babası hastalanarak genç yaşta vefat eder.Sadrettin Yüksel 11?12 yaşlarında Arapça tedrisata başlar. Bitlis'in Norşin Nahiyesi, Mutki'nin Ohin ve Baykan'ın Havil köyünde okuyarak tedrisatını tamamlar ve Norşin'e dönüp burada ders vermeye başlar.1951 yılında Şeyh Masum'un kızı Sarete ile evlenir. 1956 yılında, Ankara'da Müftülük imtihanını birincilikle kazanır. 1958 senesinde Siirt'in Baykan ilçesi müftülüğüne tayin edilir. Kısa bir süre sonra bu görevinden istifa edip Norşin'e döner ve ders vermeye devam eder. 1966 yılı sonunda ailesini alarak İstanbul'a yerleşir.1968 yılında İstanbul Merkez vaizliğine tayin edilir. Vaazlarında gerçekten çok önemli ve günün ihtiyaçlarını karşılayacak konuları farklı bir tarzda ele alması dikkat çeker. Özünde var olan davetçiliği vaazlarında da kendini çok bariz olarak gösterir.1975 yılında bu görevinden de istifa etme durumunda kalır. Yeniden tedrisata döner ve 1996 yılına kadar tedrisata devam eder. 7 çocuk babası olup, Kürtçe ve Türkçenin yanı sıra ileri düzeyde Arapça ve Farsça bilen Yüksel 13 Zilhicce 1425/25 Aralık 2004 tarihinde vefat eder.İtikatta Eş'arî, amelde Şafiî olan Yüksel hararetli bir ehl?i sünnet müdafii olup mümkün mertebe düşünce ve fetvalarında bu çerçeveye sadık kalmaya özen gösterir. İslam Hukuku alanında geniş araştırmalar yapar, fetvalarını dört mezhep içtihadı ile sınırlı tutar, çok nadir onların dışına çıkar. Bu çizgiyi aşanlara reddiyeler yazar ağır eleştiriler yöneltir. Engin bir ilmi vukufiyyete sahip olan Yüksel gerçek manada bir muhakkik ve müdekkik olup birkaç eseri bu veçhesinin neticesidir.İslam davetçiliği yönü dikkat çeken Yüksel, gerek vaazlarında ve derslerinde gerek eserlerinde bu hususa çok önem verir, cihad çağrısı yapar, bu konuda makaleler yayınlar. İslam devleti fikrini savunur, başka sistemlerin çözüm olmayacağını ve asrımızda dahi saadetin İslam şeriatında olduğunu her fırsatta dile getirir.İslam âleminin problemleriyle ilgilenir. İslam âlemi arasında birliği sağlayacak olan ümmet fikrini telkin eder. Fikri veya mezhebi farklılıkları bir tarafa bırakıp ümmet paydasında birliğe çağırır. Kendi çağındaki gelişmeleri yakından izler, yerel ve Arap basınını takip eder, çeşitli dergi ve gazetede yazı ve makale yayınlar.Özel bir fetva kitabı hazırlamamakla beraber eserlerinde ve müsveddelerinde farklı konularda azımsanmayacak miktarda fetvaları mevcuttur. Bir medrese âlimi olmakla beraber çağındaki gelişmeleri, takip eder. Gerekli gördüğü, itikat, ibadet, muamelat, medeni hukuk, siyaset, cihat vs. gibi asri konular hakkında fetvalar yayınlar.Tasavvufa, özellikle NakşibendÎ tarikatına ve evliyaullah'a derin bir saygı duyar. Bediüzzaman'dan etkilenir, zaman zaman onunla mektuplaşır, iltifatına ve muhabbetine mazhar olur. Risale-i Nur'u bulundurmaktan yargılanır ve mahkemede Risaleyi savunur.Türkiye'de Cuma ve bayram namazlarının Hanefi mezhebine göre günümüz şartlarında sahih olmadığını iddia eder. Bu ve benzeri çıkışlarından dolayı şimşekleri üzerine çeker.Farklı alanlarda Türkçe ve Arapça irili ufaklı 33 eser kaleme alır. Bunların bir kısmı yayınlanır bir kısmı halen müsvedde halindedir.Anahtar Kelimeler: Caiz, Fetva, İslam Hukuku, Haram, Vaaz.

Mullah Sadrettin YÜKSEL was orginally from Adilcevaz in Bitlis. His father vas Tahir Efendi and his mother was Hatun hanım. İn World War 1 because of assault of Russian army and Armanian armed bands to the Adilcevaz and neighbour areas Tahir Efendi and some of relative left the Adilcevaz and went to Sarayönü in Konya. Mullah Yuksel was born at 1336/1920 in Sarayönü. Subsequent to armistace period, after short time later Yüksel?s family was returned to their homeland. His father was died in his early life when Mullah Sadrettin was 7 years old. Sadrettin Yüksel started his education with learning arabic at about 11?12 years old. He continued his education at Norsin in Bitlis, Ohin in Mutki and Havil in Baykan. After his education finished he returned to Norsin for teaching. He married with Sarete in 1951, who is doughter of sheikh Masum.In 1956 he was best at mufti?s exam in Ankara. At 1958 he was assigned to the Baykan at Siirt as mufti. Than he was resigned and returned Norsin. At the end of the 1966 he took his famly and come to rest for İstanbul. İn 1968 he was assigned as preacher at İstanbul. He attracted attention with his different comments fort hat periods of time needdings in religious topics. He showed hi invitor side which is part of his personality at his preach. İn 1975 he must resigned that work. And returned to teaching and he continiued teach to 1996. He had seven children. He known kurdish, turkish arabic and persian perfectly. He was died at his home at13 Zilhicce 1425/ 25 December 2004.İn his believe he was Eş?ari and at his action he was Shafi?i. He was an active defender of sunna, so he tried to stand this phylosophy at his sayings and thingings. He tried to limited his fatwas at Fıqh for four madhabs interpretation, but rarely digress that. He wrote scarched comments on his letter for critize desicions, which was digress to four madhabs interpretation. His islamic knowledge was so deep and he was real researcher, some of writtenwork was proofing this. His islamic inviter side was seen in his preaches, lessons and his boks. He attached importance to this subject and call to jihad and he wrote lots of articles on this topic. He was stand up for islamic state thoughts and he always said there is no solution except islamic shari?a for ive Asry Saadet. He was interested in islamic problems at universe. He was suggested muslims community concept for provide islamic unity, except differentiation cause of madhab?s and spritual. He call for islamic unity with left the different thinkings which causes from madhabs and sipritual disparity.He was followed the events and development of his period and read local and arabic press, and lots of his articles published some journal and newspapers. Althought he hadn?t got any special fatwa book belong to him, in his typesctipts and writtenworks he gave lots of fatwa. He gave a lots of fatwa about conviction, worship, behaving, civil law, politics and Jihad, if he saw necesserety. He was respected to nakshabandi tariq and saints. He was affected from Bediuzzaman and occasionally corresponded with him. He was adjudicated cause of keep Risale?iNur and defend Risale at the court. He claimed that firday and eid namazs wasn?t true in this period stuation according to Hanefi Madhab. Some scolds like this attracted vehement criticism on him. He had 33 big and little writtenwork in Turkish and Arabic. Some of them were published but some of them is on typescripts yet.Key Words: Permessible, Fatwa, İslamic Law, İllegimate, Homily.