Farklı azot dozlarının susamda verim ve kök boğazı çürüklüğü hastalığına (Makrophomina phaselina) etkisinin belirlenmesi

Abstract

Bu araştırmada, farklı azot dozlarının susamda verim ve kökbogazi çürüklügü hastalığına (Macrophmina phaseolina) etkisi belirlenmiştir. Çalışmada, Muganlı, Özbek ve Yerli susam çeşitleri kullanlmıştır. Deneme, hastalık etmeni (Macrophomina phaseolina) ile yapay inokule edilen bir tarlada tesadüf bloklar deneme deseınıne göre 3 tekerrürlü olarak kurulmuştur. Toprak işlenip ekime hazır hale getirildikten sonra, hastalığın yogun bir şekilde çıkması için hastalık etmenı ile inokule edilmiştir. Bunun için M. phaseolina fungusu, bugday besiyeri üzerinde yetiştirilmiştir. Denemeının kuruldugu alanda bir m2 topraga 25 g inokulum verildikten sonra 5-10 cm derinlikte toprak işlenerek karıştırılmıştır. Azot kaynağı olarak Amonyum ınıtrat (% 33 N) kullaınılarak 0,5,10 ve 15 kg/da olacak şekilde 4 farklı gübre dozu, yarısı ekim esnasında, diger yarısı ise çiçeklenme başlangıcında bitkilere verilmiştir. Ayrca ekim esnasında bütün parsellere saf olarak 10 kg/da dozunda triple süper fosfat gübresi verilmiştir. Çalışma boyunca normal bakım işlemleri yapılmiş ve çahşma sonucunda susam çeşitlerin bitki boyu, dal sayısı kapsül sayısı, hastalık oranı ve tohum verimi belirlenmiştir. Bu sonuçlara göre tohum verimi, bitki boyu, dal sayısı, kapsül sayısı ve hastalık oranı bakımından çeşitler arasında istatistiki olarak önemli farklar bulunmuştur. Tohum verim degerleri 24.83-69.33 kg/da arasında degişim göstermiş ve en yüksek tohum verimi yerli çeşitten elde edilmiştir. Hastalik oraını bakimindan çeşitler arasinda yine önemli farklılıklar bulunmus. ve yerli çeşidin diger çeşitlere oranla daha dayanıklı olduğu belirlenmiştir. farklı azot dozu uygulamalar ise bitki boyu, dal sayısı ve kapsül sayısını nemli derecede etkilemiş, tohum verimi ve hastalık üzerine etkisi önemsiz bulunmuştur.Anahtar Kelimeler: Susam, Kökbogazı çürüklügü, Azot uygulamalar, Macrophomina phaseolina

The aim of this study was to determine the effects of different ınıtrogen doses on yield and charcoal rot (Macrophmina phaseolina) disease. In the study; Muganl, Özberk and a local sesame varieties were used. The experiment was laid out in Randomized Complete Block Design with three replications in the field which was artificially inoculated by pathogen (Macrophmina phaseolina). The experiment area was inoculated as 25 g inoculum per m2 by fungus artificially, which was grown on wheat growth media before sowing the seeds so that the disease will be appear abundance and severity. Ammoınıum ınıtrate (33 N %) was used as ınıtrogen source with four different doses as 0. 5. 10 and 15 kg/da, half of that fertilizer was ığıven to the soil during sowing time and the other was ığıven at the beığınınıng of blooming time. Also, triple super phosphate fertilizer was used in all the plots with a dose of 10 kg/da at the time of sowing. Cultural practices were applied throughout the growing season. In the study, plant height, number of branches, number of capsules, disease percentage and seed yield were determined. According to the results; there were sigınıficant differences among varieties in seed yield, plant height, number of branch, number of capsules and disease percentage. Seed yield ranged from 24.83 kg/da to 63.33 kg/da. and local variety had the highest seed yield. It was found sigınıficant differences amoung varieties on disease percentage and local variety was higher resistant the other varieties. Different ınıtrogen doses influenced sigınıficantly plant height, number of branch and number of capsules. However, ınıtrogen application did not sigınıficantly affect seed yield and disease percentage.KeyWords: Sesame, charcoal rot disease, ınıtrogen application, Macrophomina phaseolina