CBS teknikleri kullanılarak yangına hassas orman alanları için yanıcı madde haritalarının geliştirilmesi

Abstract

Ülkemizde Marmara, Ege ve Akdeniz kıyılarında bulunan orman alanları yangına karşı çok hassastır. Orman yangınları sonucunda yılda yaklaşık 10000 hektar orman alanı zarar görmektedir. Yangınla mücadelede kilit unsurlardan biri erken uyarı ve hızlı müdahaledir. Bu amaca ulaşmak için her şeyden önce, özellikle yangına hassas ormanlarda, yangın riski taşıyan alanlar belirlenmelidir. Orman yangını riski, meşcere özellikleri, topografik faktörler, bazı noktalara yakınlık (yollar, yerleşim yerleri ve su kaynakları) ve iklim parametreleri gibi çeşitli risk faktörleri göz önüne alınarak değerlendirilmektedir. Bu çalışmada, Muğla Orman Bölge Müdürlüğü, Bodrum Orman İşletme Şefliğinde bulunan birinci derece yangına hassas orman alanları için orman yangını risk haritası oluşturmak amacıyla GIS teknikleri ve Analitik Hiyerarşi Süreci (AHP) yöntemi kullanılmıştır. Sonuçlar orman alanlarının %11,83 ve %21,98'inin sırasıyla çok yüksek ve yüksek yangın riski altında olduğunu, %22,28 ve %25,93'ünün orta ve düşük yangın riskini oluşturduğunu göstermiştir. Çalışma alanının geri kalanında ise yangın riski çok düşük bulunmuştur (%17,98). Sonuçlar, ağaç türlerinin en etkili risk faktörü olduğunu ve bunu meşcere çağlarının ve su kaynaklarına yakınlığın takip ettiğini göstermiştir. Bu çalışma, GIS tekniklerinin ve AHP yönteminin entegrasyonunun, yangın riski haritalarının kısa sürede geliştirilmesinde çok avantajlı bir metot olduğunu ortaya koymuştur.

In Turkey, forest areas located along the coastline of the Marmara, the Aegean and the Mediterranean regions are very sensitive to fire. As a result of forest fires, about 10000 hectares of forest area is damaged annually. One of the key elements in firefighting is early detection and quick intervention. In order to achieve this goal, first of all, the forest areas with fire risk should be determined especially for fire sensitive forest areas. The forest fire risk can be evaluated considering various risk factors such as stand structures, topographic factors, proximity to some features (roads, settlements, and water resources), and climatic factors. In this study, GIS techniques and Analytic Hierarchy Process (AHP) method was used to produce forest fire risk map for the first degree fire sensitive forest land located in Bodrum Forest Enterprise Chief of Muğla Forestry Regional Directorate in Turkey. The results indicated that 11.83% and 21.98% of the forest area was categorized as very high and high fire risk, respectively, while 22.28% and 25.93% was moderate and low fire risk, respectively. The fire risk was found to be very low at the rest of the study area (17.98%). The result showed that tree species was the most effective risk factor, followed by tree stages and proximity to water resources. This study revealed that the combination of GIS techniques and AHP method is very advantageous approach to map forest areas with fire risk in short time.