Ajuga vestita ve Ajuga xylorrhiza bitkilerinin petrol eteri, aseton ve metanol ekstrelerinin bazı biyolojik aktivitelerinin belirlenmesi

Abstract

Bu çalışmada, Diyarbakır çevresinden toplanan endemik Ajuga vestita BOISS. ve Ajuga xylorrhiza KIT TAN bitkilerine ait petrol eteri, aseton ve metanol ekstrelerinin antimikrobiyal, antioksidan, antikolinesteraz, mutajenik ve antimutajenik aktiviteleri araştırılmıştır.Ekstrelerin antimikrobiyal aktiviteleri disk difüzyon yöntemi kullanılarak,patojenik dört bakteri (gram pozitif Escherichia coli ATCC 25922, Pseudomonas aeruginosa ATCC 27853 ve gram negatif Staphylococcus aureus ATCC 25923, Streptococcus pyogenes ATCC 19615) ve bir maya (Candida albicans ATCC 10231) üzerinde test edilmiştir. Her iki bitkinin aseton ekstresi S. pyogenes üzerinde orta derecede antimikrobiyal aktivite göstermiştir. Ayrıca A. xylorrhiza aseton ekstresi E. coli üzerinde orta derecede, metanol ekstresi de P. aeroginosa üzerinde düşük derecede aktivite göstermiştir ki, bu değer pozitif kontrol olarak kullanılan vankomisinin aynı mikroorganizmalar üzerindeki etkisinden daha yüksektir. Ekstrelerin toplam fenolik miktarları pirokatekole, toplam flavonoit miktarları kersetine eşdeğer olarak tayin edildikten sonra antioksidan aktiviteleri ß-karoten renk açılım, DPPH serbest radikali giderim, ABTS ve CUPRAC yöntemleri kullanılarak belirlendi. Ekstreler genel olarak yüksek antioksidan aktivite göstermiştir. Öyle ki; bazı ekstreler pozitif kontrol olarak kullanılan BHT ve ?-tokoferolden daha yüksek aktivite göstermiştir.Antikolinesteraz aktivite Ellman yöntemi kullanılarak asetilkolinesteraz (AChE) ve bütürilkolinesteraz (BChE) enzimlerine karşı belirlenmiştir. Her iki bitkinin aseton ekstreleri için antikolinesteraz aktivite testi sonucunda ekstrelerin standart olarak kullanılan galantamine göre yüksek derecede aktif olduğu sonucuna varılmıştır. A. vestita petrol eteri ve A. xylorrhiza metanol ekstreleri asetilkolinesteraz enzimine karşı galantamine çok yakın aktivite göstermiştir.VIIIEkstrelerin mutajenik ve antimutajenik özellikleri Salmonella/mikrozom kısa zamanlı test sistemi kullanılarak araştırılmıştır. Mutajenite deneyleri S9 varlığında ve yokluğunda Salmonella typhimurium TA98 ve TA100 suşu üzerinde gerçekleştirilmiştir. Yapılan çalışmalar sonucunda test edilen ekstrelerin uygulanan konsantrasyonlarda mutajenik etki göstermediği, buna karşın ekstrelerin bazı konsantrasyonlarının NaN3 ve Daunomycine mutajenlerine karşı %0.59 (TA98?A. vestita metanol ekstresi?100 ?g/petri) ile %91.75 (TA100? A. vestita petrol eteri ekstresi ?500 ?g/petri) oranları arasında antimutajenik etki gösterdiği belirlenmiştir.Bu tez çalışması ile A. vestita ve A. xylorrhiza söz konusu biyolojik aktiviteler açısından ilk kez araştırılmıştır. Anahtar Kelimeler: Ajuga vestita, Ajuga xylorrhiza, Antimikrobiyal Aktivite, Antioksidan Aktivite, Antikolinesteraz Aktivite, Mutajenite, Antimutajenite, Salmonella/Mikrozom Test

In the present study, the antimicrobial, antioxidant, anticholinesterase, mutagenic and antimutagenic properties of petroleum ether, acetone and methanol extracts from endemic Ajuga vestita BOISS. and Ajuga xylorrhiza KIT TAN collected from around Diyarbakır were investigated.The antimicrobial activities of extracts have been tested on pathogenic fourbacteria (gram positive Escherichia coli ATCC 25922, Pseudomonas aeruginosa ATCC 27853 and gram negative Staphylococcus aureus ATCC 25923, Streptococcus pyogenesATCC 19615) and a yeast (Candida albicans ATCC 10231) by using disc diffusion method. Acetone extracts of both plants have been showed moderate antimicrobial activity on S. Pyogenes. Also A. xylorrhiza acetone extract has been showed low antimicrobial activity on E. coli and methanol extract has been showed moderate antimicrobial activity on P. aeruginosa which is higher than activity of vancomycin used as positive control on the same microorganisms. Total phenolic and total flavonoid contents of these extracts were determined as pyrocatechol and quercetin equivalents, respectively and their antioxidant activity was carried out by using four different methods; namely, ß-carotene bleaching method, DPPH free radical scavenging activity, ABTS and CUPRAC assays. Extracts have been showed high antioxidant activity in general. That is, some extracts have been showed higher antioxidant activity than BHT and ?-tocopherol used as positive controls.Anticholinesterase activity has been carried out by Ellman method against acetylcholinesterase (AChE) and butyrylcholinesterase (BChE) enzymes. It was considered that acetone extracts of two plants are highly active compared to the standard of galanthamine. A. vestita petroleum ether and A. xylorrhiza methanol extracts have been showed much closed activity to galantamine against AChE enzyme.XExtracts were examined in terms of mutagenic and antimutagenic activities by the Salmonella / microsome mutagenicity test. Mutagenic experiments were performed in the presence and absence of S9 on Salmonella typhimurium TA 98 and TA 100 strains.The results showed that all extracts which tested did not have any mutagenic effect at all concentrations. Moreover, several concentrations of the extracts showed antimutagenic activity against both NaN3 and Daunomycine mutagens. The antimutagenic activities ranged from 0.59% (TA98? A. vestita methanol extract?100 ?g/plate) to 91.75% (TA100? A. vestita petroleum ether extract?500 ?g/plate).In this thesis, A. vestita and A. xylorrhiza have been investigated for the first time in terms of such biological activity.Key Words: Ajuga vestita, Ajuga xylorrhiza, Antimicrobial Activity, Antioxidant Activity, Anticholinesterase Activity, Mutagenicity, AntimutagenicitySalmonella / Microsome Test