Fırtına zararı sonrası bölmeden çıkarma çalışmalarında kullanılan mobil vinç sisteminin verim analizi

Abstract

Orman kaynakları üzerinde etkili olan fırtına zararları birçok bölgede önemli kayıplara neden olmaktadır. Fırtına zararları genelde ağaçlarda kırılmalar ve devrilmeler şeklinde kendini göstermektedir. Fırtına zararı sonrası ortaya çıkan olağanüstü emvalin sahadan boşaltılması oldukça güç ve riskli bir dizi çalışmayı gerektirmektedir. Ormancılık faaliyetlerinin normal seyrinde devamını sağlamak ve muhtemel böcek ve mantar arızlarını önlemek için olağanüstü emvalin mümkün olan en kısa sürede bölmeden çıkarılması amaçlanmaktadır. Bu kapsamda, yüksek verime sahip ve iş güvenliği açısından avantajlı mekanik bölmeden çıkarma yöntemleri tercih edilmelidir. Ülkemizde, mekanik üretim çalışmalarında ağırlıklı olarak tarım traktörü ile sürütme suretiyle bölmeden çıkarma gerçekleştirilmektedir. Ancak, ekonomik veya ekolojik nedenlerle traktörün tercih edilmediği durumlarda, benzinli mobil vinçler ile kablo çekimi yapılarak bölmeden çıkarılma çalışmaları gerçekleştirilebilmektedir. Bu uygulamada, odun hammaddeleri sürütme konisi ile kombine edilerek mobil vinçle zemin üzerinde sürütülmektedir. Sürütme konisi ile ürünlerin kalan ağaçlara, kütük ve diğer engellere takılma riski azaltmakta ve zaman kayıplarındaki düşüşlere bağlı olarak verim artmaktadır. Bu çalışmada, fırtına zararı sonrası yamaç yukarı yönde bölmeden çıkarma çalışmalarında alternatif bir yöntem olarak benzinli mobil vinç verim açısından değerlendirilmiştir. Arazi ölçümleri kış aylarında fırtına zararının yoğun olarak görüldüğü Kütahya Orman Bölge Müdürlüğü'ne bağlı Tavşanlı Orman İşletme Müdürlüğü sınırlarında yürütülmüştür. Zaman etüdü, iki farklı eğim gruplarında ve iki ayrı sürütme mesafesinde gerçekleştirilmiştir. Mobil vinç sistemi ile yapılan bölmeden çıkarma çalışmalarında toplam çalışma zamanının 3,13 dk ile 4,64 dk arasında değiştiği belirlenmiştir. Ortalama verimin ise 3,08 m3/saat ile 4,44 m3/saat arasında değiştiği tespit edilmiştir. En yüksek verimin %35 arazi eğiminde 40 m sürütme mesafesinde gerçekleştiği belirlenmiştir. İstatiksel analizler sonucunda verimlilik üzerinde en fazla etken olan faktörün hacim olduğu ortaya çıkmıştır.

The storm damages that negatively affect forest resources result in serious losses in many regions. Storm damages are generally encountered as tree breaks and tree overturns. Extraction of storm damaged trees after storm damage requires series of very difficult and risky activities. In order to continue regular forestry activities and prevent potential insect and fungi impacts on damaged trees, it is aimed to extract salvage timber from forests at the shortest time possible. Thus, mechanized harvesting methods which are high productive and advantageous in terms of work safety should be utilized. In Turkey, skidding with farm tractor is widely used in mechanized harvesting activities. However, timber extractions are also performed by using portable winches with cable in the cases where farm tractors are not suitable due to economical or ecological factors. In the application, forest products are skidded on the ground by portable winch integrated with skidding cone. By using skidding cones, the skidded logs are not stopped by residual trees, stumps, and other obstacles in the field which leads to increased productivity due to reduction in delay time. In this study, productivity of portable winch was evaluated as an alternative logging method to extract salvage timber uphill direction after winter storm damage. Field measurements were conducted in Tavşanlı Forest Enterprise Chief located in Kütahya Forest Regional Directorate where storm damages often occur during winter season. The time motion study was implemented in two slope classes (35% and 55%) and two skidding distances (40 m and 60 m). It was found that total cycle time of timber extraction operation using portable winch ranged between 3.13 and 4.64 minutes. The average productivity was found to be 3.08 m3/hr ile 4.44 m3/hr. Statistical analyses indicated that productivity was mostly affected by log volume.