Bazı antibiyotik ilaçlarda ve gıdalarda gama radyasyonunun oluşturduğu yapısal bozuklukların EPR tekniği ile dozimetrik incelenmesi

Abstract

Bu tez iki kısımdan oluşmaktadır. Birinci kısımda, gama radyasyonunun üç farklı antibiyotik ilacında oluşturduğu serbest radikallerin miktarlarının ve kararlılıklarının absorbe edilen radyasyona bağlı değişimleri incelenmiştir. İncelenen ilaç örnekleri oda sıcaklığında 0-20 kGy doz aralığında ışınlanmıştır.Işınlanmamış örneklerde EPR (Elektron Paramanyetik Rezonans) sinyali gözlenmezken ışınlanan örneklerde ise ışınlama dozuna bağlı sinyaller gözlenmiştir. İlk olarak ilaç örneklerinin oda sıcaklığındaki mikrodalga güç saturasyonu incelenmiştir. Işınlanmış örneklerin doz-cevap eğrilerini tanımlayan çok sayıda matematiksel fonksiyonlar arasından bu eğrileri en iyi tanımlayan fonksiyonlar belirlenmiştir. EPR sinyalleri incelenerek absorbe edilen dozla sinyal şiddeti arasındaki uyumu belirleyen korelasyon katsayıları tespit edildi. Sekiz ay boyunca saklanan ışınlanmış örneklerin sinyal şiddetlerindeki değişim yüzdeleri hesaplandı.Tezin ikinci kısmında; Türkiye'de yetiştirilmiş ışınlanmamış ve 0-15 kGy doz aralığında ışınlanmış toz zeytin çekirdeklerinin dozimetrik özellikleri EPR tekniği kullanılarak incelenmiştir. Işınlanmamış örneklerde bitkilerdeki polifenol oksidasyonu sonucu oluşan singlet yapıdaki EPR sinyalleri elde edilmiştir. Örnekler 7 kGy ışınlandıktan sonar merkezi singlet sinyalin her iki yanında selüloz radikallerinin sebep olduğu uydu sinyalleri gözlenmiştir. EPR sinyal şiddetinin absorbe edilen radyasyon miktarına bağlı değişimini tanımlamak için birçok matematiksel ifadeler denendi. Absorbe edilen radyasyon miktarı ile EPR sinyal şiddetleri arasındaki uyumu belirleyen korelasyon katsayıları hesaplandı. Ayrıca ışınlanmış örneklerin merkezi sinyal şiddetinin zamana bağlı değişimi incelenerek oluşan serbest radikallerin zamana bağlı stabiliteleri incelenmiştir. Sonuçlar; iki ayın sonunda bile ışınlanmış zeytin örneklerinin ışınlanmamış zeytin örneklerinden EPR tekniği kullanılarak ayırt edilebilmekte olduğunu göstermektedir. Anahtar Kelimeler : Elektron Paramanyetik Rezonans (EPR), Serbest radikal, İlaç, Gıda ışınlaması

This thesis consists of two parts. In the first part; the behaviour of the free radicals induced by gamma irradiation in three different antibiotic drugs studied by Electron Paramagnetic Resonance Spectroscopy (EPR) to characterize the amounts and stability of these radicals, on the absorbed dose. Samples of drugs were irradiated by gamma rays at room temperature in the dose range of 0-20 kGy. While the EPR (Electron Paramagnetic Resonance) spectra of unirradiated drug samples show no signal, signals dependent on the irradiation dose observed with irradiated samples. Firstly microwave saturation of the irradiated samples was studied at room temperature. Several mathematical functions were tried to describe the dose-response curves obtained for irradiated samples and best functions describing the curves were determined. Correlation coefficients between absorbed doses and their corresponding EPR signals were identified from EPR signals. Storage at room temperature over 8 months was performed. The evolutions of the percentage of signal intensities were calculated.In the second part; dosimetric properties of unirradiated and irradiated olive seeds cultivated in Turkey were investigated through Electron Paramagnetic Resonance (EPR) technique. In unirradiated samples singlet EPR signals which are results of polyphenol oxidation in plants were obtained. Two satellite peaks on the sides of the central singlet signal attributed to cellulose radicals were observed after the samples were irradiated up to 7 kGy. In order to describe the variation of EPR signal intensity with absorbed radiation dose, several mathematical equations were tried. Correlation coefficients between the absorbed doses and their corresponding EPR signals were identified from EPR signals. Moreover time dependency of the intensity of the central EPR signal of the irradiated sample was analyzed to study the stability of the free radicals. Based on the results of the study, it can be concluded that EPR technique can be used to identify unirradiated and irradiated olive seeds even after two months. Keywords: Electron Paramagnetic Resonance(EPR), Free radical, Drug, Food irradiation.