356 nolu Diyarbakır Şer`iye sicilinin transkripsiyonu ve değerlendirmesi (H.1217-1218/M.1803-1804)

Abstract

Şer'iye sicilleri, Osmanlı Devletinin hukuki kayıtlarını ihtiva eden birinci elden kaynaklardır. Osmanlı tarihinin kültürel hayatına dair çok çeşitli bilgiler içermektedirler.bu çalışmada; Diyarbekir Eyaletinde bulunan Amid kazasına(Diyarbakır)ait ve XIX. yüzyılın başlarında (1217-1218/1803-1804)Amid mahkemesinde görülen davaları konunun edinen meselelerin kaydedildiği ve günümüzde Milli Kütüphane de 356 numara ile kayıtlı bulunan Diyarbakır Şer'iye sicilinin transkripsonunu ve değerlendirmesi yapılmıştır. bu çalışma giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. giriş bölümünde şer'i mahkemeler ve şer'iye sicillerinin ne olduğu ile sicillerde bulunan belge türleri hakkında bilgiler verilmiştir. birinci bölümde , Osmanlı öncesi ve sonrası Diyarbakır tarihi hakkında kısa bir bilgi verilmiştir. ikinci bölümde 356 no lu şer'iye sicilinin transkipsiyonu yapılmış ve özeti hazırlanıştır. üçüncü bölümde ise söz konusu defterde geçen bilgiler tahlil edilerek burada geçen hususların değerlendirilmesi yapılmıştır.Anahtar Sözcükler : Şer'iye Sicili, Amid, Mahkeme, Kadı, Diyarbekir Eyaleti.

ABSTRACTSharia court ( Ecclesiastical Court) registers are primary sources containing legal records of the Ottoman Empire. The registers, among main sources of the history of the Ottomans as well, contain a very wide variety of information on the political, social, economic and cultural life of the Ottoman Empire. In this study; a transcription and an evaluation of Sharia Court Registers of Diyarbakir, the lawsuits records of the Court of Amid ,a district of Diyarbekir State, in the early 19th century (1217-1218/1803-1804) now stored in the National Library with the number 356, has been made. This study consists of an introduction and three sections. In the introduction part, a description of Sharia courts and Sharia court registers and information about the types of the documents in the Sharia court registers is given. In the first section, a brief overview of the history of Diyarbekir before and after the Ottomans is provided. In the second section, the transcription of the Sharia Court Registers numbered 356 (1217-1218/1803-1804) has been made and a summary of has been given. In the third section, the data in the metioned register has been analysed and an evaluation of it has been made.Cases arising from disagreements, inheritance issues, appointment of guardianship, government correspondence, acquittals the districts and villages of Amid, tradesmen, artisans, non-muslims and tax issues in the registers have been studied.Keywords : Sharia court (Ecclesiastical Court) registers, Amid, the Court, Cadi (Muslim Judge of Sharia Court) , State