İslam Hukukunda cins borcu

Abstract

Temelleri Roma hukukuna dayanan tasnife göre borcun üç temel unsuru bulunmaktadır. Bunlar; alacaklı, borçlu ve edimdir. Borcun konusunu oluşturan edimin ise Roma hukuk sisteminde yapma, yapmama ve verme şeklinde üç türü tespit edilmiştir. Bunlardan verme borçları ise cins, parça ve para borçları olarak üç şekilde tezahür etmektedir. Klasik fıkıh literatüründe verme borçlarından cins ve para borçlarına `deyn` kavramı, parça borçlarına ise `ayn` kavramı tekabül etmektedir. Fıkıhta borçlara ilişkin hükümler bahsedilen edim türlerinin değişmesine bağlı olarak esaslı farklılıklar göstermektedir. Bu çalışmada verme borçları kapsamında yer alan cins borçları, mukabili olan parça borçları ile mukayese edilmek suretiyle incelenerek fıkıhta edim türlerine bağlı olarak borçlara ilişkin hükümlerde görülen farklılıklara dair bir örnek sunulması hedeflenmiştir. Bu bağlamda çalışmamızda ayn ve deyn kavramlarının mahiyeti ana hatlarıyla ortaya konduktan sonra özellikle cins borçlarının tayini, konusunda aranan şartlar, borç konusu üzerinde tasarruf, borcun teminat altına alınması ve sona ermesi dört mezhebin yaklaşımı çerçevesinde ayrıntısıyla incelenmiştir.Anahtar Kelimeler: Edim, cins borcu, parça borcu, deyn, ayn.

According to the classification which finds it's basis in Roman law, an obligation has three basic elements; debtor, creditor and prestation. In that ancient judicial system, three diffferent types of `the prestation` which consists the subject of the obligation had been located as `acting`, `avoiding from an act` and `giving`. Among these types, `giving` can appear in three different types as kind (genus), piece (species) and money debts. In classical literature of fiqh, while the concept `dayn` comprises kind and Money debts, the concept `ayn` corresponds the debts in piece. The rules that relates to the obligations differantiates from each other according to the type of the prestation. In this thesis it was aimed to present an example between the differences of the rules that relates to the obligation, which differentiates due to the kind of prestation, by examining the debts in kind in comparison with the debst in piece in accordance with the approaches of the four main schools of the fiqh. In this respect, after we outlined the nature of the concepts `ayn` and `dayn` in general, we elaborated the issues like the determination of the subject of the obligation, the requirements relates to the subject of the obligation, the using the subject of the debt before obtaining, the securing the debt and the fullfillment of the debt.Keywords: Prestation, debt in kind (genus), debt in piece (species), ayn,dayn.