Demokrat Parti Dönemi`nde Türkiye`yi ziyaret eden devlet başkanları ve bu ziyaretlerin Türk basınına yansımaları

Abstract

II. Dünya Savaşı'nda Almanya'ya karşı aynı safta yer alan Amerika ve Rusya, savaştan sonra ideolojik bir çekişmenin başını çekmişler ve Dünya'yı kutuplaşmaya itmişlerdir. Türkiye, `Soğuk Savaş` olarak bilinen süreçte, jeopolitik konumundan ve ekonomik nedenlerden dolayı Batı yanlısı bir diplomasi anlayışı sergilemiştir. Türkiye bu kutuplaşmada, ulusal güvenliği için Batı Bloğu'nu arkasına almayı hedeflemiş ve Sovyet tehlikesine karşı önemli kazanımlar elde etmeye çalışmıştır. Batı yanlısı politika, Demokrat Parti Dönemi'nde de devam etmiştir. 1950-1960 yılları arasında Türkiye'ye, Doğu ülkelerinden gelen devlet başkanları çoğunlukta olmasına rağmen; Türkiye, dış politikada daha çok Batı yanlısı ve özellikle ABD ile ilişkilere ağırlık vermiştir. Bu çalışmada, Demokrat Parti Dönemi'nde Türkiye'yi ziyaret eden yabancı devlet başkanlarının kimler olduğu, devlet başkanları ile hangi siyasi mevzuların görüşüldüğü ve bu ziyaretlerin Türkiye'nin uluslararası alandaki ilişkilerine etkileri araştırılmıştır. Celal Bayar'ın Cumhurbaşkanlığı görevi boyunca Türkiye'ye, 12 farklı ülkeden devlet başkanı düzeyinde toplam 17 ziyaret gerçekleştirilmiştir. Batı ülkelerinden, sırasıyla Yunanistan, Yugoslavya, Almanya ve ABD; Doğu ülkelerinden ise Ürdün, Pakistan, Lübnan, Irak, İran, Libya, Endonezya ve Afganistan devlet başkanları, Türkiye'ye resmi ziyarette bulunmuşlardır. Tez çalışmasında çeşitli kaynaklardan istifade edilmiştir. Çalışmamızın temelini oluşturan Demokrat Parti iktidarında Türkiye'yi ziyaret eden devlet başkanları ile yapılan görüşmeler, ele alınan meseleler ve bunların Türkiye'nin dış politikasına etkisi ile alakalı olarak, söz konusu döneme şahitlik eden ve o dönemin hafızasını günümüze aktaran yazılı basından önemli ölçüde yararlanılmıştır. Demokrat parti Dönemi'nde Türkiye'yi ziyaret eden devlet başkanlarının ziyaretleri öncesinde yapılmış olan hazırlıklar ve devlet başkanlarının yapmış olduğu konuşmalarla ilgili olarak Cumhurbaşkanlığı arşivlerinde yer alan söz konusu döneme ait kayıtlar incelenmiştir. Bunun yanı sıra Başbakanlık Cumhuriyet Arşivleri'nde de araştırma yapılmış ve burada bulunan elçilik yazışmaları ve dış politika makalelerdeki bilgiler ışığında söz konusu dönemin diplomatik ilişkilerine yönelik tahliller yapılmıştır. Anahtar Sözcükler: Celal Bayar, Demokrat Parti, Devlet Başkanları, Soğuk Savaş, Sovyet Tehlikesi, Batı Bloğu, Jeopolitik.

During the cold war period, the USA and Russia were on the same side against Germany in World War II. But after the war both Russia and the USA pushed the world unprecedented polarization. Because of both it's jeopolitical position and economic conditions, Turkey had a western diplomatic aproach. Turkey was triyng to get in to back to the western block due to providing its national security and tried to achive significant gains from Soviet threat during the polarization. Between 1950 and 1960s Turkey had more visits from Middle Eastern countries than western countries, Hovewer Turkey focused on the relations with western and US in this period. In this research, it was investigated the foreign heads of states who have visited Turkey during the Democrat Party period. We found in the research who are these head of states which political issiues discussed and what are the effects of these visits to Turkish international relations. During the Celal Bayar period (For then years presedentcy) from 12 different countries a total of 17 visits were carried out at the level of head of state. The head of states visited Turkey from western countries Greece, Yugoslavia, Germany and US, and from eastern countries Jordan, Pakistan, Lebanon, Iraq, Iran, Libya, Indonesia, Afganistan respectively. Jordan head of states visited four time and Pakistan head os states visited three time during this period. For the thesis study have been benefited a variety of sources. The study formed the basis of the Democratic Party for visiting Turkey heads of state with interviews, discussed issues and Turkey's foreign policy influence in relation to, the period in question the attesters that period and the memory of the present transfer from the print media were used significantly. Archives of Presidential records related to preparation was done for Head of State who visited to Turkey in Democratic Party period and heads of state's speech were analyzed. In addition to this, the Prime Minister of the Republic Archives were also investigated and correspondence contained herein embassies and foreign policy in the light of mentioned period in the article diplomatic relations assays were done for.Key Words : Celal Bayar, Democrat Party, Heads of States, Middle Eastern, Cold War, Jeopolitical, , Soviet threat.