Zeylaî ve İbn Nüceym`in eserlerinde ahkâmın değişmesi örneği

Abstract

İslam hukukundaki değişim kavramının incelendiği tezimizde; tegayyür (değişim) kavramının mahiyeti, alanı, zorunluluğu ve değişimi gerektiren nedenler üzerinde durulmuştur. Daha sonra değişime gidilen fıkhî meselelerdeki maslahat ve fukaha tarafından verilen fetvaların toplumsal arka planı irdelenmeye çalışılmıştır. Tegayyür kavramı iki şeyin birbirine mukayese edilmesi durumunda sonrakinin öncesine nispetle değişme durumudur. Bu değişime birçok nedenden dolayı gidilebilir. En etkin nedenin ise örf olduğu ifade edilebilir. Bizim de tezimizde esas alarak mukayese ettiğimiz iki eser Hanefî mezhebinin müteahhir dönem kaynaklarından Ebü'l-Berakât en-Nesefî'nin, Kenzü'd-dekâik adlı eseri üzerine yazılan iki şerh olup, bu şerhler Zeylaî'nin, Tebyinü'l-hakâikşerhu Kenzid'd-dekâik'ıile İbn Nüceym'in, el-Bahru'r-râikşerhu Kenzid'd-dekâik'ıdır. Bu iki eserin telifleri arasında geçen 200 yılı aşkın bir süre içerisinde Mısır coğrafyasında ne gibi bir değişimin olduğu füru eserleri etrafında işlenmeye çalışılmıştır. Bu yapılırken de her iki kitapta aynı meselede `zamanımızda`, `şimdiki zamanda` şeklinde geçen ifadeleri esas alarak karşılaştırma yapılmış ve değişen hükümler tespit edilmeye çalışılmıştırAnahtar Kelimeler : Tegayyür, Zeylaî, İbn Nüceym, örf, bizim zamanımızda, şimdiki zamanda.

In our thesis examined the concept of change in islamic law,it is dwellt on the essence of tegayyür(change) concept, its field, its necessity and the reasons that require change. Then, it is tried to scrutinize the social background of fatwas given by fukaha and maslahat on figh issues gone into a change. The concept of change is in a status of change of the latter in proportion to the former in case of comparison of two things with each other. It can be gone into this change for many reasons. It can be stated that the most efficient reason is custom. Two works we compare essentially in our thesis are two annotations written on work of Ebü'l-Berakat called Kenzü'd-dekaik and these annotations are Zeylaî's Tebyinü'l-hakâik şerhu Kenzid'd-dekâik and İbnNüceym's el-Bahru'r-râik şerhu Kenzid'd-dekâik. It is tried to analysed within füru works, what kind of change has happened over the past 200 years between these two work's copyright. While doing this, it is tried to compare the statements mentioned in the form of `in our times`,`in present time` about same issues in both books and identify the changed provisions.Key Words :Change, Zeylaî, İbnNüceym, custom, in our times, in present time