İslam Hukukunda mizah

Abstract

Duygularıyla var olan insan, davranışlarını da çoğu zaman duygularına göre tayin eder. Duygular kendi içinde olumlu veya olumsuz şeklinde tasnif edilebildikleri gibi, bu duyguların birer sonucu olan söz ve davranışlar da olumlu veya olumsuz olarak nitelendirilmektedirler. İslam dini, duygularla yaratılmış olan insanın bu duygularını görmezden gelmemiştir. Bu duyguları ihmal etmediği gibi, başıboş da bırakmamış; hangi duyguların kime karşı ve hangi şartlarda kullanılabileceğini zapt-u rapt altına almıştır. Her duyguyu Allah'ın hoşnutluğuna ya da hoşnutsuzluğuna bina etmiştir. Duygular arasında en çok arzulanan mutlu olma ve mutlu etme duygusudur. Gerek mutlu olma ve gerekse mutlu etmenin de Allah'ın hoşnut olduğu ve hoşnut olmadığı halleri vardır. Bir fakire yardım etmek, birisine müjdeli bir haber vermek, yalan ve tahkirden uzak bir espriyle çevresindekileri güldürmek Allah'ın hoşnut olduğu haller iken, birileriyle alay ederek eğlenmek, yalan söyleyerek muhataplarını güldürmek, başkalarına zulmederek mutlu olmak ise Allah'ın hoşnut olmadığı durumlardandır. Mizah, insanlar arası mutluluğun en önemli iletişim kanallarındandır. Sevinmenin ve sevdirmenin en önemli araçlarından biri olan mizahın da haddizatında meşru olanı ve meşru olmayanı olduğu gibi, ister meşru olanıyla, ister de meşru olmayanıyla yapılan bir davranış veya söylenen bir sözün sahibine yüklediği bazı sorumluluklar veya müeyyideler olmaktadır. Hayatın pek çok alanında son derece rahat ve yaygın bir şekilde kullanılan mizahla ilgili olarak, Müslüman birey ve toplumun nelere dikkat etmesi gerektiğini bilmeleri dini bir sorumluluktur. Bu sorumluluğun idraki oranında meşru mizahın icra edilmesi mümkün olabileceği gibi, mizahın meşru yer ve şekillerde kullanımı da imkân dâhilinde olacaktır.İbadetlerden aile hukukuna kadar fıkhın pek çok konusunda mizahla ilintili başlıklar vardır. Bu başlıklardan günlük hayatta en çok karşılaşılan bazı konulara ışık tutmakla, mizahla ilgili sağlıklı ve dengeli bir duruşun sergilenmesi büyük oranda mümkün olabilecektir.Anahtar Kelimeler: Mizah, İslamî Mizah, İslam Hukukunda Mizah, Şaka, Latife, Hiciv, Hezel.

Human beings exist with emotions and often behave in accordance with their emotions. Emotions can be classified as positive ones and negative ones, likewise statement and behaviours which result from emotions can be described as positive ones and negative ones. Islam has not ignored these emotions of human beings. However Islam has not given free rein to these emotions, either; and has placed sanctions on showing which emotion in what situation and to whom. Islam has built each emotion on content or discontent of Allah.Being happy and making happy are most desirable emotions. Both being happy and making happy has situations those are content or discontent by Allah. Helping to a poor person, giving somebody a piece of good news, making human laugh by a joke away from lie and insult are the situations those are content by Allah; however being happy by insulting someone else, making others laugh by lying, being happy by victimizing others are situations those out of content of Allah.Humour is one of the most important communication apparatus of happiness. Naturally this important apparatus has legitimate and illegitimate ones; and behaviours or statements of either the legitimate or illegitimate one lay burden and sanctions on its doer. It is a religious responsibility of both Muslim individual and community to know how to react against humour, which is used very frequently and common in every sphere of life. It is the rate of percipience of that responsibility which determines the use of legitimate humour and its place of performing. From prayers to marital status, there are titles about humour in many subject of Islamic law. It can largely be possible to have a healthy and balanced attitude through illuminating the most commonly used titles of humour in daily life.Key Words: Humour, Islamic Humour, Humour in Islamic Law, Tittering, Joke, Wit, Satire,