El-Hareketu`l-İslamiyye fî Kurdistâni`l-Irak

Abstract

Bu çalışmada Irak Kürdistan Bölgesel Yönetiminde bulunan el-Hareketu'l-İslamiyye isimli örgütün kuruluşundan günümüze kadar geçirdiği aşamalar, teşkilat yapısı, düşünceleri, liderleri, eylemleri, başarıları, olumlu ve olumsuz yönleri ele alınıp incelenmiştir. el-Hareketu'l-İslamiyye'nin ortaya çıkışını hazırlayan sebepler ve bu sebeplerden Afgan cihadı ve İran devrimi gibi en önemli olanları üzerinde durulmuştur. Tarihsel süreç tetkik edildiğinde el-Hareketu'l-İslamiyye'nin içinde yer alan alimler daha önce Barzani'nin kurduğu Müslüman Alimler Birliği ve Rabıtatu'l-İslamiyye hatta İhvânu'l-Müslimîn gibi organizasyonlarda görev aldıkları görülmektedir. Bu nedenle hareketin köklerini de 60'lı yıllardaki İhvân hareketine dayandırmak münkündür. el-Hareketu'l-İslamiyye şeklinde ayrı bir teşkilatlanmaya gitme düşüncesi başta Şeyh Osman olmak üzere bir çok alimin Saddam rejiminin baskıları sonucu İran'a göç etmesinden sonra ortaya çıkmıştır. el-Hareketu'l-İslamiyye'nin yapısı incelendiğinde onun siyasî ve cihadî bir hareket olduğu görülecektir. Öte yandan hareketin içinde farklı fikir yapılarının olması dikkat çekmektedir. Zira hareketin içerisinde Selefî, İhvânî, Milliyetçi ve Radikal düşünce taraftarlarını görmek mümkündür. Bu durum Hareketin saflarında şiddetli tartışmalara ve ardından bölünme ve ayrılmalara yol açmıştır. Tüm farklılıklara rağmen örgüt, siyaset, iktisat, sanat, ticaret, sosyal hayat ve eğitim gibi hayatın her alanında İslami esasları uygulamayı kendisine ilke edinmiştir. Ancak bunun yanı sıra Irak'ta Saddam yönetimine karşı Kürtlerin haklarına kavuşmalarında önemli roller ifa etmiştir. Kürdistan bölgesel yönetiminin inşasından sonra da teşkilatlı bir şekilde Kürdistan'da yapılan seçimlere katılmış, önemli ölçüde başarı elde etmiş ve Bölgesel Yönetim hükümetlerinde görev alarak bakanlık düzeyinde temsil edilmiştir.Anahtar Sözcüklerİslamî Hareket, Şeyh Osman, Kürdistan, Bölgesel Yönetim, İslamî Partiler

In this thesis an organization which is called as al-Hareket al-Islamiyye in Kurdish part of Iraq was investigated in terms of its periods since it has been established, organizational structures, thoughts, leaders, activities, achievements, positive and negative facets. It is emphasized on the reasons why this movement was revealed and in particular from these reasons Afghani Jihad and Iranian Revolution were elaborated. While historical process was examined, it was found that the scholars who took part in al-Hareket al-Islamiyye were already participated in other organization such as Association of Muslim Scholars that was established by Barzani, Rabita al-Islamiyye and even Ihvan al-Muslimin. Therefore, it possible to argue that the movement derived from the Ihvan Movement in the 1960s. The idea to establish al-Hareket al-Islamiyye organization was surfaced after Sheikh Usman and other scholars migrated to Iran due to the oppressions of Saddam regime.When the structure of al-Hareket al-Islamiyye is viewed it has been seen that it is a political and Islamic movement. Moreover, there have been different thoughts in the movement. For example, it has been seen the supporters of Salafi, Ihvan, nationalist and radical ideas in the movement. Thus, it created heavy contestations within the movement and afterwards divisions and separations. Despite all these differentiations the movement adopted as a principle to apply Islamic bases in every sphere of life such as politics, arts, business, education and social life. In addition to this, the movement played a part for Kurdish nation in Iraq to obtain their rights against the Saddam regime. After constructing the Kurdistan regional government, they participated in the election, gained important achievements and were represented in the regional government as ministry.Key WordsIslamic movement, Sheikh Usman, Kurdistan, Regional government, Islamic parties