400 ve 401 nolu Çermik Şer`iyye sicillerinin transkripsiyonu ve değerlendirmesi

Abstract

Sosyo-ekonomik, hukûkî, idarî, dinî vb. hadiselerine tanıklık eden Şer'iyye sicilleri döneminin toplumsal olaylarını incelemek isteyen araştırmacılar için temel kaynakların başında gelmektedir.400 ve 401 Nolu Çermik Şer'iyye Sicillerinin Transkripsiyonu ve Değerlendirmesi, başlıklı bu çalışma; giriş ve üç bölümden oluşmaktadır.Giriş bölümünde; genel olarak Diyarbakır tarihine kısaca değinilmiş; Çermik ilçesinin ise Antik dönemlerden Osmanlı hâkimiyetine kadar geçen tarihi süreci ele alınmıştır.İlk bölümde; Şer'iyye sicillerinin tarih ilmi açısından önemine değinilerek şer'iyye mahkemelerinin işleyişi ve bu mahkemelerde görev yapan, başta kadı olmak üzere diğer görevliler hakkında bilgi verilmiştir. Bu bölümde ayrıca Şer'iyye mahkemelerinin tarihi seyri içerisinde geçirdikleri değişikliklere değinilmiş, son olarak da kadı tarafından kaleme alınan belge çeşitleri ve diğer makamlardan kadıya gönderilen belge türleri sınıflandırılarak ele alınmış ve bu belge türleri açıklanmaya çalışılmıştır.İkinci bölümde ise, incelenen belgeler transkrip edilerek özetlenmiş ve bu belgelerin özetleri ise kalınlaştırılarak incelenen belgelerin üst tarafında verilmiştir.IVSon bölümde ise; `Defterlerdeki Kayıtların Mahiyeti` başlığıyla belgelerde tespit edilen konular işlenmiş ve bu belgelerden elde edilen bilgilere dayanılarak Çermik'in idarî, sosyal, etnik, dinî, iktisadî ve eğitim yapısı incelenmiştir.Anahtar Kelimeler:Osmanlı Devleti, Diyarbakır, Çermik, Kadı, Şer'iyye Sicili

Sharia registers witnessing incidents such as socio-economic, legal, administrative, religious are among the main sources for researchers who want to examine the social events of its period.This work titled as 400 and 401 No. transcription and evaluation of Cermik Court Records consists of introduction and three chapters.In the introduction chapter, Diyarbakir's history is mentioned briefly as general; it also deals with the historic period of Çermik from ancient times until Ottoman Empire's dominant.In the first chapter, information on the functioning of the Sharia courts and about other officials working in these courts particularly Kadi( Muslim Judge) is given by referring the importance of the Sharia records for history. In this chapter, the changes that Sharia courts underwent in the course of history are also mentioned, lastly some document types written by Kadi and some other document types sent to Kadi from other institutions are handled by classifying and these documents types are tried to be explained.In the second chapter, examined documents were summarized by transcribing and summaries of these documents are given to the top of examined documents by thickening.VIIn the last chapter, the issues identified in documents under the title of `The Importance of the Records in the Notebooks` are processed and Çermik's administrative, generic, ethnic, religious, economic and educational structures are investigated based on information obtained from these documents.KeywordsThe Ottoman Empire, Diyarbakır, Çermik, Kadi, Sharia Registry