İmâm Buhârî`nin fıkıh anlayışı

Abstract

Hadis ilminin zirve şahsiyetlerinden olan İmâm Buhârî, meşhur eseri el-Câmiu's-Sahîh'te önceki hadis edebiyatında olduğu gibi sadece sahih hadisleri derlemekle kalmamış, eserinde zikrettiği âyet ve hadislerden fıkhî istinbâtlarda da bulunmuştur. Buhârî, fıkıh istinbâtlarını veciz bir şekilde oluşturduğu bâb başlıklarında ortaya koymuştur. Geniş bir fıkıh potansiyelini ihtiva eden bu bâb başlıklarına olan ilgi, kitabın yazıldığı günden günümüze eksilmeden devam etmiştir. İmâm Buhârî'nin fıkıhçılığı, akademik anlamda ülkemizde hak ettiği ilgiyi bulamamıştır. Böyle bir çalışmanın, îfâ edilmesi gereken bir hak olduğu düşüncesiyle `İmâm Buhârî'nin Fıkıh Anlayışı` isimli çalışmayı tez konusu olarak seçtik. Tezi, giriş ve iki bölüm şeklinde tasarladık. Giriş bölümünde İmâm Buhârî'nin Hayatı ve İlmi Kişiliğini konu edindik. Birinci bölümde İmâm Buhârî'nin İslâm Hukuku Metodolojisini tespit etmeye çalıştık. İkinci bölümde ise İmâm Buhârî'nin fıkhî ictihâdlarına yer verdik. Buhârî'nin usûl anlayışı ve ictihâdlarını özellikle dört mezhep ekolü ile mukayese ederek tespit etmeye çalıştık.İmâm Buhârî, ictihâdlarını ortaya koyarken her bir müctehid gibi belli bir metodoloji takip etmiştir. Hadis ekolünün temsilcilerinden olan İmâm Buhârî'nin takip ettiği fıkıh metodolojisi, mensûbu olduğu ekolün metodolojisi ile büyük ölçüde örtüşmektedir. Buhârî'nin bazı konularda ise bu ekolden farklı bir yaklaşım içerisinde olduğu, görüşlerinin re'y ekolünün görüşleriyle örtüştüğü görülebilmektedir. Buhârî, katı bir eserci profilinden uzak durmakta, ictihâdlarını ortaya koyarken herhangi bir müctehid imâmı referans almadan nass eksenli meseleye yaklaşmakta, hakkında açık nass bulunmayan meselelerde ise aklî istinbât metodlarına başvurmaktadır. Buhârî'nin ortaya koyduğu ictihâdlar, herhangi bir mezhep ekolü içerisinde değerlendirilemeyeceği gibi belli bir mezhep ekolüne diğerinden daha yakın olduğunu söylemek de kolay değildir. Buhârî'nin fıkıh anlayışı kendi içerisinde bir özgünlük arz etmektedir.Anahtar Kelimeler: İslâm Hukuku, el-Câmiu's-Sahîh, Buhârî, İctihâd.

Being one of the significant person of the hadith discipline (the prophet Mohammad's sayings and deeds) Imam Buhari not only compiles valid hadiths in his famous work Camiu-s Sahih as the previous hadith literature but also applies to inferences in considerations of islamic law from verses of Koran and hadiths he cited in his work. Buhari put forwards inferences in consideration of islamic law in hadith sections that he has composed concisely. The increasing relevancy toward this hadith sections that contains extensive islamic law potential has proceed since it was written until today.Buhari hasn't taken a lively interest academically in his works of islamic canons as much as he deserved. We choosed 'Imam-ı Buhari 's islamic law intellect ' as the thesis topic by taking into consideration such a kind of task must be carried out. We designed the thesis as introduction and two sections. Throughout introduction we mentioned about Imam-ı Buhari's life and his intellectuality. In the first section we tried to determine Buhari's methodology of islamic law. In the second section we touched upon his judicial interpretations of islamic law. We tried to determine Buhari's understanding of procedure and his judicial interpretations of islamic law comparing four sects.Imam-ı Buhari follows up some certain methodology as like other interpreters of islamic law when he puts forward judicial interpretations of islamic law. Islamic law methodology that Buhari follows up as a represantative of hadith scholars coincide extensively with the school he pertains to. Buhari sometimes brings an approach different from this school and also his ideas coincides with scholars. Buhari stays away to create s strict representer profile and when he puts forward his interpretations of islamic law he doesn't cite any islamic leaders and also comes up to religious issues depending evidences. He approaches islamic issues taking into consideration inferences of islamic law logically if there wasn't a certain clue about the issue. Islamic references that Buhari puts forward cannot be assessed by a single sectarian and also one cannot claim that they are closer to one sect than the other. Buhari's understanding of islamic law is very authentic in its own ekol.Key Words: Islamic law, Camiu's-Sahih, Buhârî, Ijtihad.