Ortaöğretim öğrencilerinin aşiretçilik anlayışı ve dini tutum ilişkisinin incelenmesi (Ağrı-Patnos örneği)

Abstract

Ortaöğretim öğrencilerin aşiretçilik anlayışları ve dindarlık ilişkisini ele alan bu çalışmada, bu ilişki aşiretçilik anlayışına ve dini tutuma ilişkin ölçekler üzerinden belirlenmeye çalışılmıştır. Bu ölçeklerden aşiretçilik anlayışına dair tutum ölçeği araştırmacı tarafından bu çalışmada kullanılmak üzere geliştirilen `Aşiretçilik Anlayışı Tutum Ölçeği'dir. Dini tutumu belirlemek için ise `Ok Dini Tutum Ölçeği` kullanılmıştır. Araştırmada bu ölçeklerin yanı sıra öğrencilerin bu tutumlarını etkileyebileceği düşünülen demografik bilgi formu da kullanılarak veriler toplanmıştır. Veriler 09.11.2015 – 0.12.2015 tarihleri arasında Ağrı İli'nin Patnos İlçesinde tabakalı örneklemle seçilen biri imam-hatip lisesi olmak üzere toplam 6 lisede 611 öğrenciye uygulanan anketlerden elde edilmiştir. Veriler `tek faktörlü varyans analizi` ve `bağımsız örneklemler T-testi` ile analiz edilmiştir. Elde edilen bulgular, demografik değişkenler ve aşiretçilik anlayışı açısından değerlendirildiğinde bazı kategorilerde aşiretçilik anlayışına dair tutum ölçeği değerlerinin yüksek çıktığı görülmüştür. Erkek öğrencilerde, İmam-hatip öğrencilerinde, geniş aile yapısına sahip öğrencilerde, baba eğitim seviyesi düşük olan öğrencilerde ve köyde ikamet eden öğrencilerde aşiretçilik anlayışının daha yoğun olduğu görülürken kız öğrencilerde, diğer okullarda eğitim gören öğrencilerde, çekirdek aile yapısına sahip öğrencilerde, baba eğitim seviyesi yüksek olan öğrencilerde ve ilçe merkezinde ikamet eden öğrencilerde aşiret anlayışının daha zayıf olduğu görülmüştür. Demografik değişkenler açısından dini tutumlarda da farklılıklar gözlenmiştir. İmam-hatip öğrencilerinde ve kız öğrencilerde dini tutumun daha yoğun olduğu görülürken diğer okullarda eğitim gören öğrencilerde ve erkek öğrencilerde dini tutumun daha zayıf olduğu görülmüştür. Aşiret anlayışı ve dini tutum ilişkisi arasında ise araştırma örnekleminin bütünü açısından anlamlı bir ilişki bulunamamıştır. Ancak imam-hatip lisesi öğrencilerinin hem dini tutum değerlerinin hem de aşiretçilik anlayışı tutum değerlerinin yüksek olduğu görülmüştür. Bu durum bu okulların dini içerikli müfredatının beklediğimizin aksine aşiretçilik anlayışını meşrulaştırma yönünde etkide bulunduğunu düşündürmektedir.

In this study discussing the relationship between the concept of tribalism and religious attitude of the secondary school students, this relationship was attempted to be determined through the scales related to the concept of tribalism and religious attitude. Out of these scales, the attitude scale related to the concept of tribalism is the `Attitude Scale on the Concept of Tribalism` developed by the researcher to be used in this study. To determine the religious attitude, however, `Ok Religious Attitude Scale` was used. In addition to these scales, demographic information form, which is thought to possibly affect the attitudes of the students, was also used and the data was collected in the research. The data was obtained from the questionnaires applied to 611 students in 6 high schools, one of which is Imam Hatip high school, chosen with stratified sampling between 09.11.2015 – 0.12.2015 in Ağrı, Patnos. The data was analyzed with `single factor variance analysis` and `independent samples T-test`. When the findings were evaluated in terms of demographic variables and the concept of tribalism, it is seen that attitude scale levels of the concept of tribalism were high in some categories. While the concept of tribalism was more intense in male students, Imam Hatip students, students with a large family structure, students whose fathers have a low educational level and students living in villages, the concept of tribalism was lower in female students, students studying in other schools, students with an elementary family structure, students whose fathers have a high educational level and students living in the city center. In terms of demographic variables, there were also differences in the religious attitudes. While religious attitude was more intense in Imam Hatip students and female students, it was lower in the students studying in other schools and male students. There was not any significant relationship between the concept of tribalism and religious attitude in the whole research sample. However, it is seen that Imam Hatip high school students have high levels both in the religious attitude and in the concept of tribalism. This makes us think that religious curriculum of these schools has an effect on the legitimization of the concept of tribalism contrary to our expectations.