Mütekaddimîn dönemi Eş`arî kelâm âlimlerinin tasavvufa bakışı (İbn Fûrek örneği)

Abstract

Mütekaddimîn dönemiEş'arîkelâm âlimleri konjonktürel şartlar gereği tasavvufla hem teorik hem de pratik açıdan ilgilenmek durumunda kalmışlardır. Bu da zorunlu olarak kelâm ile tasavvufarasında diyalektikbir ilişkinin kurulmasını sağlamıştır. Eş'arîliğin sistematik bir kelâm mezhebi olmasında önemli bir rolü bulunan İbn Fûrek, dönemin kelâm-tasavvufilişkisini kuran en önemli temsilcilerden birisidir. Âbid, nâsik (çokça ibadet eden), zâhid ve takva sahibi olmasıyla şöhret bulan İbn Fûrek, tasavvufa dair müstakil bir eser olan el-İbâne an Turuki'l-Kâsidîn adlı kitabını kaleme almıştır. İbn Fûrek'in tasavvufa bakışı eleştirel değildir. Onun amacı tasavvufa kelâmîbir kisve giydirmek olmadığı gibi, kelâma da tasavvufîboyut kazandırmak değildir. Aksine her alanda olduğu gibi İslam akidesinin tasavvufta da korunmasını sağlamak ve İslami ilimler arasında yaşanan keskin teorik-pratik kopukluğu gidermektir.Anahtar KelimelerKelâm, Tasavvuf, İbn Fûrek, Eş'arî, el-İbâne

Predecessors Ash'ari teologians had to deal with both theoretical and practical perspectives of sufism due to cyclical conditions. This, necessarily, has established bidirectionalrelationshipbetween Kalam and Sufism. Ibn Furak, who wasassumed to be a leadingrolein makingAsh'arikalam secta sistematic school, is the most importent representativeof kalam-sufism relationsin that period. Ibn Furak, who is famous forhis prayerful, piety, ascetic and God-fearing personality, compiled a self-contained work about sufism namedal-Ibanah. His aproaching toward sufism is not critical. Contrarily, he intended to protect main Islamic docrtins and eliminate the gap between the practical and theoreticalIslamic understanding.Key WordsTeology, Sufism, Ibn Furak, Ash'ari, al-Ibanah