Seyfi Arkan ve Sedad Hakkı Eldem tarafından tasarlanan konutların mekansal örgütlenmelerinin sayısallaştırılması ve karşılaştırmalı analizi

Abstract

Türkiye mimarlık tarihinde önemli bir yere sahip olan Sedad Hakkı Eldem ve Seyfi Arkan, özellikle konut tasarımlarına yönelik mimari yaklaşımları ile biçem bakımından oldukça farklı iki tavır sergilemişlerdir. Arkan'ın öncelikli amacı, Batı toplumlarında geliştirilmiş olan modernist bir mimarlık eğitimi ve uygulamasını gerçekleştirmek, Eldem'in yönelimi ise yerel ve geleneksel ilkelerden edinilen bir mimarlık anlayışını modern Cumhuriyet mimarlığına uygulamak olmuştur. Biçimsel olarak görülen bu farklılığın binaların mekânsal örgütlenmelerinde de devam edip etmediğinin ortaya konulabilmesi için topolojik bir incelemenin yapılması bir zorunluluktur. Bu çalışma kapsamında her iki mimarın tasarımlarının topolojik bakımdan detaylı incelenebilmesi için Hillier ve Hanson'ın (1984) buldukları mekân dizim yöntemi kullanılmıştır. Çalışma beş başlıktan oluşmaktadır. Birinci bölümde; Seyfi Arkan ve Sedad Hakkı Eldem'in mimari yaklaşımları ile ilgili kısa bir bilgilendirme yapılarak, çalışmanın amacı ve önemi üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde; Seyfi Arkan ve Sedad Hakkı Eldem'in mimarlık hayatları ile ilgili ayrıntılı bilgi verilmiştir. Ayrıca mekân dizim yönteminin ortaya çıkışı açıklanarak, amacı, yararları ve konut ile ilişkisi tanımlanmıştır. Üçüncü bölümde, iki mimarın bu çalışmada kullanılan konutları ile ilgili bilgi verilerek, mekân dizim yönteminin konutlarda nasıl uygulandığı açıklanmıştır. Dördüncü bölümde; mekân dizim yöntemi uygulanan konutlardan elde edilen bulgular sunulmuştur. Bu yöntem ile yapılan hesaplamalarda tüm tasarımlarında modernist yaklaşımın etkileri görülen Seyfi Arkan'ın konutlarında geçiş mekanlarının en bütünleşik mekanlar olduğu tespit edilmiştir. Sedad Hakkı Eldem tarafından tasarlanan konutlardan elde edilen değerler incelendiğinde ise mimarın dönemsel olarak değişen eğiliminin etkileri görülmüştür. Eldem konutlarının bazılarında en bütünleşik mekanlar geleneksel konut planlamasında olduğu gibi sofa ve bahçe olurken bazılarında modernist etkilerle en bütünleşik mekanlar geçiş mekanları olmuştur. Ayrıca bu bölümde, sunulan bulgular tartışılmıştır.Beşinci bölümde; Seyfi Arkan ve Sedad Hakkı Eldem'in konut tasarımlarında, görünenin arka planındaki kurgusal bilgilearç ıklanarak, gelişen konut mimarisi için bir bilgi tabanı oluşması içing eleceğe yönelik önerilerde bulunulmuştur.Anahtar Kelimeler: Seyfi Arkan, Sedad Hakkı Eldem, mekân dizimi

Sedad Hakkı Eldem and Seyfi Arkan, who have an important place in the history of Turkish architecture, exhibit very different attitudes in terms of style, especially with their architectural approaches towards housing designs. Arkan's primary goal was to achieve a modernist architectural education and practice developed in Western societies while Eldem's orientation was to apply an architectural understanding acquired from local and traditional principles to the architecture of the modern republic. It is imperative that a topological examination be carried out in order to demonstrate whether this difference in formality continues in the spatial organization of the buildings. In this study, space syntax method that found out by Hillier and Hanson (1984) was used toexamine the designs of both architects in topological detail. The study consists of fivetitles.In the first part; A brief briefing on the architectural approaches of Seyfi Arkanand Sedad Hakkı Eldem was made. Additionally, the importance and the aim of thisstudy was emphasized.In the second part; Details of Seyfi Arkan and Sedad Hakkı Eldem's architecturallife were given. In addition, the emergence of the space syntax method is explained andits purpose, benefits and relation with the house are defined.In the third part; information was given about the houses of these two architectsused in this study. It is also explained how the method of space syntax is applied in thehouses.In the fourth part; findings obtained from the houses where the space syntaxmethod is applied are presented. It has been determined that transition spaces are themost integrated spaces of Seyfi Arkan's houses, where the effects of the modernistapproach are seen in all designs, in the calculations made by this method. When thevalues obtained from the houses designed by Sedad Hakkı Eldem were examined, theeffects of the periodically changing tendency of the architect were seen. In some of theEldem houses, the most integrated spaces were the sofa and the garden as in thetraditional residential planning, while the most integrated spaces with modernistinfluences were the transitional spaces in some housesThe findings presented are alsodiscussed.In the fifth part; fictional information in the background of the appearance ofSeyfi Arkan and Sedad Eldem's housing designs was explained and suggestions for thefuture were made in order to create a knowledge base for developing housing design.Key Words: Seyfi Arkan, Sedad Hakkı Eldem, space syntax