İntiharın sosyoekonomik parametreleri; Türkiye için nedensellik analizi

Abstract

İntihar ve intihara etki eden nedenler uzun yıllardır araştırılmaktadır. Bu çalışmada da Türkiye için intihar ve boşanma oranı, internet kullanım oranı, nüfus yoğunluğu, beklenen yaşam süresi, üniversitede okullaşma oranı, Gini katsayısı, işsizlik oranı, kadının işgücüne katılım oranı, kapanan firma sayısı, reel kişibaşı gelir ve kişi başı sağlık harcamaları arasındaki nedenselik ilişkisi 1996-2014 yıllarını kapsayan yıllık veriler çerçevesinde incelenmiştir. Eşbütünleşme testi olarak ARDL sınır testi uygulanmıştır. Bu yaklaşıma göre, uzun dönemde değişkenler arasında anlamlı herhangi bir ilişkiye rastlanmamıştır. ARDL testine dayalı kısa dönem hata düzeltme terimi beklenildiği gibi negatif (-0,91) ve anlamlı bulunmuştur. Bu sonuç bize kısa dönemdeki dengesizliğin uzun dönemde düzeleceğini göstermektedir. Yapılan Granger nedensellik testi sonuçlarına göre, uzun dönemde intihar ve kapanan firma, boşanma ve kişi başı sağlık harcamaları, doğumda beklenen yaşam süresi ve üniversiteye kayıt oranı ile doğumda beklenen yaşam süresi ve kişi başı sağlık harcamaları arasında çift yönlü bir nedensel ilişkinin varlığı görülmüş ve bu değişkenlerin birbirinin nedeni olduğu sonucuna varılmıştır. Diğer değişkenler arasında ise tek yönlü nedensellik saptanmıştır. Örneğin, internetin intiharın Granger nedeni olduğu, intiharın KBGSYH'nın Granger nedeni olduğu görülmüştür.Anahtar KelimelerĠntihar, EĢbütünleĢme, ARDL sınır testi, Granger Nedensellik testi

Suicide and factors causing it have been researched for many years. The causality relation ship of suicide and divorce rates, internet usage rates, population density, expected life expentancy, schooling rate at university level, Gini coefficient, unemployment rate, the rates of women in labor force, the umber of shut down firms, real income per capita, and personal healthy expenditure are studied in the framework data of years between 1996-2014 in Turkey. ARDL limit test has been applied as cointegration test. No long term meaningful relationship has been detected between variables as far as this approach is concerned. Based on the ARDL test, short term error correction term has been found negative (-91) and meaningful. This result shows that the short term imbalance is to be recovered in the long run. According to the results of the carried out Granger Causality Test, a bilateral causality relationship has been seen in long term suicide and shut down firms, divorce and personal health expenditure, life expectancy at birth and university registration rates, life expectancy at birth and personal health expenditurel and it has been seen that these variables are triggering one another. Unilateral relationship has been detected among other variables. For instance; the internet is the Granger cause of suicide, and GDP per capita is the Granger cause of suicide.Key WordsARDL Test, Granger Casuality Test, Cointegration, Suicide.