Aydın Vilayeti Maarif Müdürü Emrullah Efendi`nin yolsuzluk iddiasıyla yargılanması(1893-1908)

Abstract

Maarife yaptığı hizmetlerle II. Meşrutiyet devrine damgasını vurmuş bir Maarif Nazırı(1910-1912) olan Emrullah Efendi, maarif nazırlığı ile görevlendirilmeden evvelsırasıyla Yanya, Selanik, Haleb ve Aydın Maarif Müdürlükleri vazifelerini üstlenmiştir.Bu çalışmada ise, Şûrâ-yı Devlet mahkeme evrakı üzerinden onun Aydın VilayetiMaarif Müdürü (1892-1893) olduğu döneme tesadüf eden yargılanma süreci elealınmıştır.Emrullah Efendi‟nin Aydın Maarif Müdürü iken maarif sandığından para alarakGazeteci Tevfik Nevzad ve Avukat Güzel Hasan ile Avrupa‟ya kaçtığı yönündeliteratürde yer alan iddialar bu araştırmanın temel problematiğini teşkil etmektedir. Buolayda dahli olan bir çok kişi mahkeme tarafından Emrullah Efendi‟ye yapıldığı gibisıkı bir sorgudan geçirilmiş, suçlular ve bu kişilerin hangi gerekçelerle suçlandıklarıtesbit edilmeye çalışılmıştır. Bu kişilerin en önde gelenlerinin ifadeleri dinlendiktensonra savunmalarının kayda geçirildiği görülmüştür. Maarif Müdürü Emrullah Efendiile onun en yakın meslek arkadaşı Maarif Muhasebecisi Mustafa Şükrü Efendi maarifinkasasında kaydına rastlanamayan bir miktar para ile ilgili sorumlu tutulan ve dolayısıylada bu çalışmanın merkezinde bulunan iki mühim şahsiyettir. Kritik vazifeleri gereğidurumla ilgili ifadelerinin alındığı ve sonrasında da savunmalarını mahkemeyesundukları görülmektedir.Ayrıca bu çalışmada, ele alınan dava süreci üzerinden Osmanlı adalet sistemikarşısında sirkat (yolsuzluk) suçu işlediği iddia edilen bir memurun hangi süreçlerdengeçerek ne şekilde yargılandığı ve hakkında hükmün nasıl verildiği Emrullah Efendiörneği üzerinden ortaya konulmuş olacaktır.Anahtar Kelimeler: Emrullah Efendi, Mustafa Şükrü, Tevfik Nevzad, Aydın, Soma,maarif nazırı, Aydın vilayeti maarif müdürü, Fransa, Cenevre, İsviçre, maarif sandığı,kaçış, firar, yargı, hâkim, mahkeme, sirkat, ihtilas, senet.

With all his contributions to the education system, the minister of education, EmrullahEffendi (1910-1912), who was a leading figure in the second constitutional period, hadworked as a manager of the local education systems of Yanya, Selanik, Haleb andAydın until he was appointed as the minister of education. This study focuses on thetrial period (1892-1893) when he was the manager of the education system in Aydınbased on the court documents of „Shuara-i Dawlah‟.The claims that Emrullah Effendi took some money from the education fundingbudget in order to go to Europe with the Journalist Tevfik Nevzad and the LawyerGüzel Hasan while he was the manager of education in Aydın are at the core of thisstudy. The ones who were included in the case were interrogated and questionedstrictly just like Emrullah Effendi was, and for what reasons these people were accusedare tried to be answered in this study. It is indicated that the defenses of the mostprominent ones among these people were recorded after their statements were listened.Education Manager Emrullah Effendi and the Accountant of the Education system,Mustafa Şükrü Efendi appear to be the two important figures at the center of this casewho gave their defenses after their statements, as well.From which processes an officer who was claimed to have committedcorruption (sirkat) against the Ottoman judicial system went through, how he was putinto trial and how the final decision was given about him will be revealed in this thesisthrough the example case of Emrullah Effendi.Keywords: Emrullah Effendi, Tevfik Nevzad, Aydın, Soma, France, Switzerland,Geneve, minister of education, manager of national education, national educationbudget, escape, judgement, justice, court, stealing, peculation, bill