Kur`an`da muhsan kavramı

Abstract

Kale gibi korunmuş, muhafaza edilmiş kök manasına gelen, `حصن `kökünden türeyen birkelime olan `muhsan` Kur'an-ı Kerim'de bu şekliyle mecaz manasında kullanılmış olup,hem iffetin korunmasını, hem bu korumayı sağlayan evlilik ve hür olma durumlarını ifadeeden bir tabirdir. Bu çalışmanın birinci bölümde kelimenin kavramsal çerçevesi, lügat veıstılah manaları ve ilişkili olduğu kavramlar ele alınmıştır. İkinci bölümde, tefsirlerdekelimenin yukarıda bahsedilen manalarından hangisinin tercih edildiğinin, tercihfarklarının ortaya çıkardığı sonuçların, bu sonuçlarla bağlantılı olarak yapılantartışmaların izi sürülmeye çalışılmıştır. Her ne kadar birkaç ayette kelime kök manasıylailişkili olarak kullanılmış olsa da bunlar `muhsan` formunda yani ism-i mef'ul kalıbındadeğildir. `Muhsan` kalıbında kullanıldığı yerler iffetin korunması ile ilgili olup bununsonucu olarak da evlilik hukuku ve namus iftirası ile ilgili konulardan bahsedilmektedir.Evlilik hukuku ile ilgili evli/bekar olma, hür/cariye olma, kitabi/ümmi olma,iffetli/iffetsiz olma gibi temel tartışma konuları doğrudan muhsan kelimesine verilenanlam ile alakalı olduğundan kelimenin geçtiği ayetlerin bu anlam odaklarına göregruplanarak incelenmesi uygun görülmüştür. Bu açıdan kavramsal çerçeveyi ortayakoyduktan sonra ikinci bölümde hür kadın manasında kullanımı ve iffetli kadınmanasında kullanımı şeklinde temel bir ayrım yapılmıştır. Bununla ilgili nikâh hukukunuetkileyen cariye ve hür kadın arasındaki farklar, kitabî, ümmi ya da Müslüman olmanınevliliğe etkisi, evlilik tercihinde iffetin belirleyici olması gerektiği gibi detaylar altbaşlıklarda yansıtılmaya çalışılmıştır. Bu tartışmalarda oldukça fazla yer tutan Ehl-iKitabın tanımı ve kapsamı, Kuran'a göre kimlerin iffetli sayılıp sayılmayacağı, kölelikhukukunun evliliğe etkileri gibi konulara da kısmen değinilmek zorunda kalınmıştır.Evlilik hukuku Kur'an'da çok geniş ve detaylı yer kapladığından bu detaylara kavramınanlaşılmasını sağlayacak kadar yer vermek uygun görülmüştür.Daha sonra muhsan kavramının kullanıldığı, hem nüzul tarihi açısından hem fıkıhaçısından Kur'an'da genişçe yer alan kazif haddi ile ilgili ayetler incelenmiştir. Kazfsuçunun mağduru olanlar için muhsan tabirinin kullanılışı kelimenin iffetli vurgusuylaalakalı olduğundan kazifle ilgili detaylara yer verilmiştir. Ayrıca kazifle ilgili ayetlerinİslam tarihinde `ifk hadisesi` olarak bilinen olayla ilgili bir tarihselivzemine oturması muhsan kavramının somut karşılığını anlamak açısından önemarzettiğinden konu bu detayları da verilerek ele alınmaya çalışılmıştır.

The term of `muhsan` that normally means `protected as a castle`, and is originated froman Arabic word `حصن `takes part in The Quran as metaphorical meaning that means theprotection of the honor. That mean contains also the marriage and independence as theinstruments of being honorable. In the first chapter of this study, it has been handled theconceptual framework of the word, the meanings of dictionary, its technical meaningsand related concepts. In the second chapter, it is tried to trace; which is prefered as themeaning of the word mentioned above in the exegesis, the results of the preferencedifferences and the discussions connected with these results. Although the word has beenused in relation to the root meaning in several verses, they are not in the form of `muhsan`and in the structure of `ism-i mef'ul` (means the participle form of a word in Arabic). Theplaces where this word is used in the `muhsan` form are related to the protection of honorand as a result of this, it is mentioned about issues related to marriage law and the slanderthat targets honor. Because of the basic discussion topics such as being married /unmarried, being free / concubine, the People of the Book / not the People of the Book ,being honorable / being dishonorable are directly connected with the meaning of the word`muhsan`, it has been deemed it appropriate to examine the verses of this word bygrouping them according to these focal points. After revealing the conceptual frameworkin this part, in the second chapter, it is made a fundamental distinction between the use ofindependent women and the use of honorable women. In this regard, the differencesbetween the concubines and independent women are tried to reflect as these subtitles; theinfluence of the People of the Book / not the People of the Book or being a Muslim tothe law of marriage and the decisiveness honor in the choice of marriage. It has also hadto be addressed partly in these discussions; the definition and the content of the phrase`the People of the Book` , who will be deemed honorable according to the Qur'an and theeffects of slavery law on marriage. Since the law of marriage occupies a very wide anddetailed space in the Qur'an, it is deemed to appropriate to give enough space to theunderstanding of the concept. In the third chapter, it has been examined the verses about`kazif haddi` (means crime of slander targets honor and purity of a woman. These arewidely used in the Qur'an, both in terms of history of `fiqh` (Islamic canon law) and alsoviin terms of the ranking of the verses bestowed. Since the use of the term `muhsan` forthose who are victims of the `kazf` crime (means slander targets honor and purity of awoman) is related to the honor emphasis of the word, it hs been given details about the`kazf`. In addition, since the verses related to the `kazif` were placed on a historical basisabout the event known as the `ifk event` in Islamic history, it was important to understandthe concrete equivalence of the concept of `muhsan`. So, it has been tried to address thisissue with these details.Keywords: Muhsan (protection of the honor), honor, married, free, slander, protection,