19.yüzyıldan günümüze Mardin`de tasavvuf kültürü

Abstract

Mardin, tarihi çok eskilere dayanan, Hz. Ömer zamanında İslâm hâkimiyetine giren ve bulunduğu coğrafyada önemi olan bir kenttir. Bundan dolayı kent, araştırmacılar tarafından değişik açılardan incelenmektedir. Bu çalışmada 19.yüzyıldan günümüze Mardin'de tasavvuf kültürü incelenmiştir. Erken devirlerde; tasavvuf dünyasına yön veren önemli simaların kısa ziyaretler şeklinde de olsa bölgeyi ziyaret etmesi, bölgeye sonradan yerleşen veya bölgede yetişen birçok mutasavvıfın olması ve bazı tasavvufî kurumların kurulması bölgede tasavvufi hayatın kökenlerinin çok eskilere dayandığını göstermektedir. İncelenen dönemlerde bölgede Nakşibendiyye, Kâdiriyye, Sa‛diyye ve Ticâniyye olmak üzere dört tarîkatla tasavvufi hayat varlığını devam ettirmiştir. Bu dönemlerde Nakşibendiyye'nin, bölgede var olan diğer tarîkatlara göre daha yaygın olduğu, bu tarîkatı temsil eden zevatın bilhassa ilme çok büyük önem vererek açtıkları medreselerle bölgenin ilim hayatını canlandırmaya katkı sağladıkları görülmektedir. Bölgede, etkili olan diğer tarîkatlar ise Kadiriyye, Sa‛diyye ve Ticâniyye'dir. Kâdiriyye ve Sa‛diyye, bölgede hemen hemen kuruldukları günden itibaren temsil edilmiştir. Fakat zamanla etkilerini yitirdikleri hatta Sa‛diyye'nin artık hiç temsil edilmediği görülmektedir. Ticâniyye ise varlığını bölgede daha çok Şeyh Muhammet Turkî ile hissettirmiş ve onun vefatından sonra halkın içindeki temsil yetkisini yavaş yavaş kaybetmeye başlamıştır.

Mardin is important city in its geography. İts history is very old. İt entered under Islamic rule in the Caliph Omar's perı̇od. Therefore examined by various researchers from different angles. In this study was examined mystic culture in Mardin from 19th century to our day. Visiting of important people who guide the world of Sufism the region in the early period, although a short visits, existence of many sufies that settled there later or grown there and establishment of some mystical institutions shows that origins of mystic life in the region based on very old times. Mystic life continued in region with four sects during the periods we studied: Naqshibandiyya, Kâdiriyya, Sa'diyya and Ticâniyye. In these periods, Nakshibendiyye was more common than other orders in the region. Persons who represented the sect gave importance to knowing and they have contributed to revitalize the science life by madrasahs in the region. Other effective sects are Kadiriyye, Sa'diyye and Ticâniyye. Karadiyye and Sa'diyye have been represented in the region almost since the day they were founded. But it seems that they lost their influence over time even Sa'diyye is no longer represented. The Tijaniyya made her presence more with Sheikh Muhammad Turkî and gradually began to lose the authority of representation within the people after his death.