Türkiye havzaları için snyder sentetik birimhidrograf metodu parametre değerlerinin incelenmesi

Abstract

Su yapıları, akış halindeki suların çeşitli amaçlar için kullanılmasını sağlamak amacıyla depolanması, kabartılması ve yönlendirilmesini sağlayan tesislerdir. Su yapılarında hesap ve tasarım yapılırken hem meydana gelebilecek taşkınlara karşı dayanıklı olarak tasarlanmalı hem de su yapılarının maliyetleri çok yüksek olması sebebiyle maliyetleri en aza indirgenecek şekilde su yapılarının boyutlandırılması gerekir. Bu nedenlerle su yapılarının yapılacağı alanlarda ölçülen birim hidrograf verilerine gereksinim duyulmaktadır. Buna rağmen daima istenen veriler ve ölçümler elde olmayabilir veya olsa bile eksik olabilir. Bu durumlarda söz konusu yapıların tasarımında kullanılacak olan veriler ve ölçümler sentetik birim hidrograf yöntemleri sayesinde elde edilebilinir.Bu çalışmada sentetik birim hidrograf yöntemlerinden biri olan Snyder sentetik birim hidrograf metodu yöntemi kullanılmıştır. Snyder sentetik birim hidrograf metodu parametre değerlerinin (Ct ve Cp katsayıları) ülkemiz havzaları için değişimi incelenmiştir. Seçilmiş ülkemiz havzalarına ait gözlenmiş ortalama birim hidrograflar (GOBH) araştırma materyali olarak değerlendirilmiştir. Kullanılan materyallerin gözlenmiş ortalama birim hidrograf değerleri ve bu havzaların özellikleri; Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü, E.İ.E.İ Genel Müdürlüğü, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü ve DSİ Genel Müdürlüğü verilerinden sağlanmıştır. Ülkemiz geneli seçilen 26 adet alt havzalara ait birim hidrograf elemanları gözlenmiş verilerden düzenlenmiştir. Bu veriler kullanılarak Snyder yöntemi ile denklem katsayıları hesaplanmıştır. Hesaplamalar sonucu Snyder yöntemi ile elde edilen birim hidrograf metodu parametre değerleri pratikte kabul gören değerlerle kıyaslanmıştır. Bulunan Ct ve Cp katsayıları ile Snyder metodunda yer alan havza alanı (A) arasındaki ilişki grafiklerle incelenmiştir. Daha sonra Ct ve Cp katsayıları sırasıyla A/L2 ve A/Tp oranı arasında regresyon analizleri yapılmıştır. Fakat herhangi bir yüksek korelasyon tespit edilememiştir. Ayrıca, bu katsayıların ülkemiz havzaları için uygulanabilirliği sorgulanarak elde edilen yeni katsayıların ülkemiz havzaları için dikkate alınması gerektiği kanaatine varılmıştır.

Water structures are facilities for storing, embossing and guiding in order to allow the use of the flowing water for various purposes. When calculating and constructing water structures, water structures should be designed as resistant against floods and water structures should be dimensioned to be the lowest since the current costs of water structures are very high. For this reason, measured hydrograph data is needed in places where water structures are to be constructed. However, the desired measurements and data may not always be obtained or may be missing. In this case, the data to be used in the design of these structures can be obtained by means of synthetic unit hydrograph methods.In this study, Snyder synthetic unit hydrograph method, which is one of the synthetic unit hydrograph methods, is used. The variation of Snyder synthetic unit hydrograph method parameter values (Ct and Cp coefficients) for the basins of our country was investigated. Observed average unit hydrographs (GOBHs) of selected Turkey basins were evaluated as research material. Observed average unit hydrograph values of materials used and properties of these basins; Ministry of Agriculture and Rural Affairs General Directorate of Agricultural Research, E.İ.E. General Directorate, General Directorate of Rural Services and General Directorate of State Hydraulic Works. The unit hydrograph elements belonging to 26 sub-basins selected in our country were arranged from the observed data. Using these data, equation coefficients were calculated by Snyder method. As a result of the calculations, the values of the unit hydrograph method obtained by Snyder method were compared with the values accepted in practice. Then, Ct and Cp coefficients were regression analyzes between A / L2 and A / Tp ratio, respectively. However, no high correlation was detected. Moreover, the applicability of these coefficients for our country basins was questioned and it was concluded that the new coefficients obtained should be taken into consideration for our country basins.