İlköğretim okullarında görevli öğretmenlerin örgütsel muhalefete ilişkin görüşleri (Mardin ili örneği)

Abstract

Bu araştırma, ilköğretim I. kademede görevli öğretmenlerin; okul yöneticilerine muhalefet etme nedenlerini, muhalif davranış biçimlerini ve sergiledikleri muhalefetin öğretmen, yönetici ve okul üzerinde yol açtığı sonuçlara ilişkin görüşlerini ve bu görüşlerin öğrenim durumu, mesleki kıdem, cinsiyet, medeni durum, sendika üyeliği ve okul büyüklüğü değişkenlerine göre anlamlı fark oluşturup oluşturmadığını belirlemek amacıyla yapılmıştır.Araştırmanın evrenini, 2011-2012 eğitim-öğretim yılında Mardin il merkezindeki resmi ilköğretim okullarının I. kademesinde görev yapan 705 öğretmen oluşturmaktadır. Evrenden random yöntemi ile seçilen 30 okuldaki 220 öğretmene anket uygulanmış, ancak 199 anket değerlendirmeye alınmıştır. Bu durumda örneklemin evreni temsil etme oranı % 28,22'dir.Verilerin analizinden özetle şu sonuçlar elde edilmiştir:I. Öğretmenlerin; (1) örgütsel muhalefetin nedenlerine ilişkin görüşlerinin ortalamaları arasında mesleki kıdem ve medeni durum değişkenlerine göre, (2) örgütsel muhalefetin öğretmen üzerinde doğuracağı sonuçlara ilişkin görüşlerinin ortalamaları arasında okul büyüklüğü değişkenine göre ve (3) örgütsel muhalefetin okul üzerinde doğuracağı sonuçlara ilişkin görüşlerinin ortalamaları arasında öğrenim durumu değişkenine göre anlamlı fark saptanmıştır.II. Öğretmenlerin, yöneticilerin en çok etik dışı uygulamalarını muhalefet etme nedeni olarak gördükleri; öğretmenlerin en yüksek düzeyde, açıkça belirtilmiş muhalefet stratejisini tercih ettikleri; yöneticilerin, muhalif davranışlar sergileyen öğretmenleri, nadiren de olsa cezalandırdıkları saptanmıştır. Bununla birlikte, öğretmenlerin okulda yöneticilere karşı sergiledikleri muhalif davranışlar sonucunda özdenetim ve demokratik süreçlerin geliştiği de saptanmıştır.

The research was conducted to find out the reason of dissent and the types of dissident behaviour of the teachers in primary schools against school administration.The research also aims to show the opinions about how the teachers' dissent affects the teacher, school and administration's opinions about the causes of organizational dissent and how these opinions vary according to education level, seniority, gender, trade union membership, marital status, the number of teachers in the school. The research population consisted of 705 teachers working in the public primary schools located in the city center of Mardin in the 2011-2012 academic year. 199 teachers are included in the research sample. The sample population is 28,22 % of the total population. The following results were obtained after the analysis of the datum:I. For primary school teachers, a significant difference was determined between the mean of opinions about the;(1)causes of organizational dissent regarding 'seniority' and 'marital status' variables,(2)effect on the teacher due to organizational dissent regarding 'the number of teachers in the school' variable,(3)effect on the school due toorganizational dissent regarding the 'education level' variable. II. Consequently,the teachers consider the unethical behaviours of the administrators as a reason to dissent and reflect their manner mostly in the articulated dissent strategy. The administrators rarely punish the dissenting teachers. Nonetheless,the teachers' dissenting manner against the administrators contributes to the development of self-regulation and democratic process in the school.